تخمک و تخمک گذاری چیست؟

پیش از توضیح فرآیند تخمک گذاری بهتر است بدانید که تخمک‌ها یکی از سلول­های جنسی در دستگاه تناسلی خانم­ها هستند که به تعداد محدود تولید شده و در تخمدان‌ها نگهداری می‌شوند. تخمک‌ها نقش مهمی در تولید مثل دارند. هنگامی که یک خانم به دوره تخمک‌گذاری خود می‌رسد، یکی از تخمک‌ها از تخمدان آزاد شده و به رحم حرکت می‌کند. اگر در این زمان با اسپرم یک مرد تلقی شود و پس از لقاح توسط اسپرم به تخمک، بارداری رخ دهد، تخمک تبدیل به جنین می‌شود. در غیر اینصورت، تخمک از بدن خارج می‌شود و دوره ماهیانه را آغاز می‌کند. تخمک‌ها حاوی نصف تعداد کروموزوم‌های زنی یک فرد هستند و در زمان لقاح با اسپرم (حاوی نصف تعداد کروموزوم‌های مرد) ترکیب می‌شوند تا کروموزوم‌های پدر و مادر برای ایجاد کروموزوم‌های جدید جنین ترکیب شوند. این ترکیب کروموزومی در نهایت به تشکیل یک جنین منجر می‌شود.
تخمک گذاری زمانی است که یک تخمک بالغ از تخمدان آزاد می­شود، لوله فالوپ را به پایین هل می­دهد و برای بارور شدن در دسترس قرار می­گیرد. تقریباً هر ماه یک تخمک در یکی از تخمدان­های شما بالغ می­شود. با رسیدن به سن بلوغ، تخمک توسط تخمدان آزاد می­شود و در آنجا وارد لوله فالوپ می­شود تا راه خود را به سمت انتظار برای اسپرم و رحم باز کند. پوشش داخلی رحم برای آماده شدن برای تخمک بارور شده ضخیم شده است. اگر حاملگی اتفاق نیفتد، پوشش داخلی رحم و همچنین خون ریخته می­شود. ریختن تخمک نابارور و دیواره رحم زمان قاعدگی است.

حقایق کلیدی در رابطه با تخمک گذاری

• تخمک 12 تا 24 ساعت پس از خروج از تخمدان عمر می­کند.
• به طور معمول در هر بار تخمک گذاری فقط یک تخمک آزاد می­شود.
• تخمک گذاری می­تواند تحت تاثیر استرس، بیماری یا اختلال در روند طبیعی باشد.
• برخی از زنان ممکن است در طول تخمک گذاری مقداری خون خفیف یا لکه بینی را تجربه کنند.
• کاشت تخمک بارور شده معمولاً 6 تا 12 روز پس از تخمک گذاری انجام می­شود.
• هر زن با میلیون­ها تخمک نابالغ متولد می­شود که در انتظار شروع تخمک گذاری هستند.
• حتی اگر تخمک گذاری اتفاق نیفتاده باشد، دوره قاعدگی ممکن است رخ دهد.
• حتی اگر دوره قاعدگی اتفاق نیفتاده باشد، تخمک گذاری ممکن است اتفاق بیافتد.
• برخی از زنان در طول تخمک گذاری در نزدیکی تخمدان ها درد را تجربه می کنند که «درد میانی» نامیده می شود.
• اگر تخمک بارور نشود، متلاشی می شود و به داخل رحم جذب می­شود.

چرخه تخمک گذاری چیست؟

سیکل ماهیانه یک زن از اولین روز قاعدگی تا اولین روز قاعدگی بعدی اندازه گیری می­شود. به طور متوسط، چرخه یک زن به طور معمول بین 28 تا 32 روز است، اما برخی از زنان ممکن است سیکل­های بسیار کوتاه تر یا طولانی­تر داشته باشند. تخمک گذاری را می­توان با شروع اولین روز آخرین قاعدگی (LMP: last menstrual period)  یا با محاسبه 12-16 روز از دوره مورد انتظار بعدی محاسبه کرد. اکثر زنان بین روزهای 11 تا 21 سیکل خود تخمک گذاری می­کنند، با در نظر گرفتن روز اول آخرین پریود. این زمان همان چیزی است که به عنوان “زمان باروری” سیکل یک خانم یاد می­کنند زیرا آمیزش جنسی در این زمان شانس بارداری را افزایش می­دهد. تخمک گذاری می­تواند در زمان­های مختلفی در طول چرخه اتفاق بیفتد و ممکن است در روزهای متفاوتی در هر ماه رخ دهد. مهم است که چرخه خود را به طور دقیق بررسی کنید.

چرخه تخمک گذاری به دو بخش تقسیم می شود:

1. فاز فولیکولی: اولین بخش از چرخه، فاز فولیکولی نامیده می­شود. این مرحله از اولین روز آخرین قاعدگی (LMP) شروع می­شود و تا زمان تخمک گذاری ادامه می­یابد. این نیمه اول چرخه می­تواند برای هر خانم بسیار متفاوت باشد و بین 7 روز تا 40 روز طول بکشد.
2. فاز لوتئینی: نیمه دوم سیکل را فاز لوتئال می­نامند که از روز تخمک گذاری تا شروع قاعدگی بعدی است. فاز لوتئال جدول زمانی دقیق تری دارد و معمولاً تنها 12-16 روز از روز تخمک گذاری است.

این موارد در نهایت به این معنی است که روز تخمک گذاری تعیین می­کند که چرخه شما چقدر طول می­کشد. این موضوع همچنین به این معنی است که عوامل بیرونی مانند استرس، بیماری و اختلال در روال عادی، می­تواند سیکل طبیعی شما را از بین ببرد و در نتیجه زمان شروع قاعدگی شما را تغییر دهد. بنابراین این تصور قدیمی که استرس می‌تواند بر قاعدگی شما تأثیر بگذارد، تنها تا حدی درست است. استرس می­تواند بر تخمک گذاری شما تأثیر بگذارد که در نهایت تعیین کننده زمان پریود شدن شما است، اما استرس در زمان پریود مورد انتظار باعث تاخیر آن نمی­شود.

علائم زمان تخمک گذاری چه مواردی می­تواند باشد؟

آگاهی از باروری یکی از راه‌های ردیابی زمان تخمک‌گذاری است و شامل توجه به تغییرات مخاط دهانه رحم و استفاده از دماسنج پایه است. مایع دهانه رحم درست قبل از تخمک گذاری و تا زمانی که به پایان برسد، به یک ماده مرطوب و لغزنده تبدیل می­شود که شبیه سفیده تخم مرغ است. یک دماسنج پایه به بررسی افزایش دمای بدن کمک می­کند، که نشان می­دهد تخمک گذاری به تازگی اتفاق افتاده است.

راه دیگر برای پیگیری روند سیکل ماهیانه شما از طریق کیت­های تخمک گذاری و مانیتورهای باروری است. ردیابی می­تواند به یک خانم کمک کند تا تصور بهتری از اینکه چه زمانی بارداری می­تواند و چه زمانی نمی­تواند در چرخه ماهانه خود رخ دهد، پیدا کند. پس از تخمک گذاری، هیچ کاری نمی­توانید انجام دهید تا شانس بارداری خود را افزایش دهید. قدم بعدی شما این است که مراقب علائم اولیه بارداری باشید . برای درک بهتر چرخه خود، یک تقویم تخمک گذاری را مشاهده و چاپ کنید.

از دوره قاعدگی تا تخمک گذاری (جزئیاتی که ممکن است ندانید!)

هنگامی که چرخه قاعدگی شما شروع می­شود، سطح استروژن که یکی از هورمون­هایی که در روند فعالیت جنسی شما تاثیر می­گذارد، پایین است. هیپوتالاموس شما (که مسئول حفظ سطح هورمون شما است) پیامی را به غده هیپوفیز می­فرستد که سپس هورمون محرک فولیکول (FSH) را ارسال می­کند. این FSH باعث می­شود که تعداد کمی از فولیکول­های شما به تخمک­های بالغ تبدیل شوند. یکی از آنها به فولیکول غالب تبدیل می­شود که تخمک بالغ را آزاد می­کند و بقیه از بین می­روند.

همانطور که فولیکول­ها بالغ می­شوند، باعث ترشح استروژن می­شوند. سطوح بالای استروژن به هیپوتالاموس و غده هیپوفیز می­گوید که یک تخمک بالغ وجود دارد. سپس یک هورمون لوتئین کننده (LH) ترشح می شود که به آن افزایش LH شما می­گویند. افزایش LH باعث می­شود که تخمک در عرض 24 تا 36 ساعت از دیواره تخمدان جدا شود و سفر خود را به سمت لوله فالوپ برای لقاح آغاز کند. کیت­های پیش بینی تخمک گذاری (OPKs) با تشخیص این افزایش LH کار می­کنند. فولیکولی که تخمک از آن آزاد می شود جسم زرد نام دارد و پروژسترون آزاد می­کند که به ضخیم شدن و آماده سازی پوشش رحم برای لانه گزینی کمک میک­ند. جسم زرد حدود 12-16 روز پروژسترون تولید می­کند که همان مرحله لوتئال سیکل شما است.

در صورتی که تخمک بارور شود چه اتفاقی می‌­افتد؟

اگر تخمک بارور شود، جسم زرد به تولید پروژسترون برای بارداری در حال پیشرفت ادامه می­دهد تا زمانی که جفت رشد کند. شما می­توانید از یک هفته پس از لقاح به دنبال علائم بارداری باشید. همچنین می­توانید آزمایش بارداری را از 7 تا 10 روز پس از تاریخ تخمک گذاری خود با یک تست تشخیص زودهنگام بارداری آغاز کنید.

اگر لقاح اتفاق نیفتد تخمک بعد از 24 ساعت از بین می­رود. در این زمان سطح هورمون شما کاهش می­یابد و پوشش داخلی رحم شما حدود 12 تا 16 روز پس از تخمک گذاری شروع به ریزش می­کند. در این زمان قاعدگی اتفاق می­افتد  و شما را به روز اول چرخه قاعدگی برمی گرداند. سپس سفر دوباره از نو آغاز می شود. زمان تخمک گذاری یکی از مهمترین چیزهایی است که یک خانم باید در مورد بدن خود بداند زیرا عامل تعیین کننده در باردار شدن و جلوگیری از بارداری است. بهتر است که در صورت تمایل به بارداری یا اطمینان از روند سلامت سیکل ماهیانه خود مشاوره با دکتر زنان را در برنامه خود داشته باشید، تا هر چه بهتر کیفیت زندگی­ خود را افزایش دهید.