پیش از آنکه در رابطه با زمان تخمک گذاری صحبت کنیم، ابتدا باید بدانیم که تخمک و تخمک گذاری چیست؟ باید گفت که فرآیند تخمک گذاری زمانی شروع میشود که هیپوتالاموس (بخشی از مغز شما) هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH) را آزاد میکند. GnRH باعث میشود که غده هیپوفیز (غده ای در مغز) هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون لوتئینه کننده (LH) ترشح کند .بین روزهای ششم تا چهاردهم چرخه قاعدگی، FSH باعث میشود که فولیکولها (کیسههای کوچک مایع در تخمدانها که حاوی یک تخمک در حال رشد هستند) در یک تخمدان شروع به بلوغ کنند. در طی روزهای 10 تا 14 سیکل قاعدگی، تنها یکی از فولیکولهای در حال رشد تخمک کاملا بالغ را تشکیل میدهد. در حدود روز چهاردهم در چرخه قاعدگی، افزایش ناگهانی LH باعث میشود که تخمدان این تخمک را آزاد کند. پس از تخمک گذاری، هورمون پروژسترون افزایش مییابد که به آماده سازی رحم برای بارداری کمک میکند.
تخمک گذاری، لقاح و بارداری
هنگامی که تخمک گذاری اتفاق میافتد، تخمک شما از طریق لوله فالوپ حرکت میکند. در زمانی که تخمک در لوله فالوپ شما قرار دارد، برای لقاح با اسپرم ملاقات میکند. اگر لقاح اتفاق بیفتد (اسپرم تخمک شما را بارور میکند)، تخمک بارور شده به سمت رحم میرود. پس از حدود یک هفته، تخمک بارور شده (که اکنون یک بلاستوسیست است) به دیواره رحم میچسبد. به این کار لانه گزینی میگویند. ترشح هورمونهای استروژن و پروژسترون باعث ضخیم شدن آندومتر میشود که مواد مغذی مورد نیاز بلاستوسیست را برای رشد و در نهایت تبدیل به نوزاد فراهم میکند. همانطور که سلولها به تقسیم شدن ادامه میدهند، برخی از آنها به جنین تبدیل میشوند و برخی دیگر جفت را تشکیل میدهند. هورمونها به بدن شما سیگنال میدهند که کودک در داخل رحم رشد میکند. این امر همچنین به رحم شما سیگنال میدهد که پوشش خود را حفظ کند، که از پریود شدنتان جلوگیری میکند. پریود نشدن معمولا اولین علامت بارداری است.
چه زمانی تخمک گذاری اتفاق میافتد؟
در یک چرخه قاعدگی متوسط 28 روزه، تخمک گذاری حدود 14 روز قبل از شروع دوره قاعدگی بعدی شما اتفاق میافتد. ممکن است که محاسبه زمان تخمک گذاری برای افراد متفاوت است. طول سیکل ماهیانه شما ممکن است طولانیتر یا کوتاهتر باشد. ممکن است برای شما مفید باشد که چرخه قاعدگی خود را با استفاده از یک برنامه اپلیکیشنی یا تقویم پیگیری کنید. این کار در تعیین زمان دقیق تخمک گذاری میتواند به شما کمک کند. اکثر افراد 14 تا 16 روز پس از تخمک گذاری پریود خواهند شد.
تخمک گذاری چند ساعت طول میکشد؟
برای اینکه بدانید تخمک گذاری چند روز است باید بدانید که تخمک فقط 12 تا 24 ساعت پس از تخمک گذاری و آزاد شدن زنده میماند. اگر اسپرم تخمک را بارور نکند، بدن شما دوباره آن را جذب میکند. بر خلاف تخمک، اسپرم میتواند چند روز در بدن شما زنده بماند. این زمان بدون توجه به طول دوره کلی خانمها میباشد.
اسپرم تا چند روز در دستگاه تناسلی زنان زنده میماند؟
اسپرم معمولاً در دستگاه تناسلی زنان تا 5 روز میتواند زنده بماند. این به معنای این است که اگر یک اسپرم در دستگاه تناسلی خانمی به زمان تخمکگذاری برسد، ممکن است برای بارداری مناسب باشد. این قابلیت زنده ماندن اسپرم در دستگاه تناسلی زنان میتواند فرصت باروری را افزایش دهد. اما باید توجه داشته باشید که این مدت زمان متغیر و به عوامل مختلفی مانند محیط دستگاه تناسلی و شرایط سلامتی زن بستگی دارد. اسپرم در دستگاه تناسلی زنان میتوانند به دلایل زیر زنده بمانند:
- محیط دستگاه تناسلی: محیط دستگاه تناسلی زنان، به ویژه در رحم و لولههای فالوپی، از جمله عواملی است که اسپرم را حفظ میکند. این محیط، اسیدیتر از سایر نواحی اعضای بدن خانمها است و این محیط اسیدیته میتواند از مرگ اسپرم جلوگیری کند.
- ترشحات مخاط: دستگاه تناسلی زنان ترشحات مخاطی تولید میکند که میتواند اسپرم را تغذیه کرده و حفظ کند. این مخاط همچنین ممکن است برای اسپرم شرایطی را فراهم کند که راهی برای نفوذ به تخمک بیاید.
- واکنشهای بیولوژیکی: برخی از عوامل بیولوژیکی در دستگاه تناسلی زنان ممکن است از اسپرم محافظت کنند و امکان حفظ آنها را فراهم کنند.
- تخمکگذاری: اسپرم ممکن است در انتظار تخمکگذاری به مدت چند روز بمانند و منتظر وقوع تخمکگذاری باشند. هرچند این عوامل میتوانند اسپرم را در دستگاه تناسلی زنان زنده نگه دارند، اما با گذشت زمان اکثر اسپرمها میمیرند. بنابراین، موفقیت باروری به زمان و تطابق دقیق زمان تخمکگذاری و ورود اسپرم به دستگاه تناسلی زن بستگی دارد.
علائم تخمک گذاری چیست؟
برای تعیین زمان دقیق تخمک گذاری و اینکه بدانیم تخمک گذاری چند روز طول میکشد روشهای مختلفی وجود دارد که افراد بررسی چرخه قاعدگی و تخمین زمان تخمک گذاری استفاده میکنند. با این حال شما میتواند از روشهای زیر برای پی بردن به زمان تخمک گذاری خود استفاده کنید.
- چرخه قاعدگی
اگر سیکل ماهیانه 28 روزه (روز 14) داشته باشید، تخمک گذاری در اواسط چرخه شما اتفاق میافتد. با این حال، یک چرخه “عادی” چیزی بین 21 تا 35 روز است، بنابراین این بدان معناست که تخمک گذاری منحصر به چرخه قاعدگی شما است. چرخه خود را برای چندین ماه روی کاغذ یا یک اپلیکیشن موبایل پیگیری کنید. به علائم غیر معمول توجه کنید. اکثر افراد 14 روز قبل از شروع قاعدگی، بدون توجه به طول چرخه، تخمک گذاری میکنند.
- روش تقویم
افرادی که از روش تقویم برای پیش بینی تخمک گذاری استفاده میکنند، شش ماه از چرخههای قاعدگی را تجزیه و تحلیل میکنند تا تعیین کنند که چه زمانی بارور هستند. برای محاسبه زمانی که ممکن است تخمک گذاری داشته باشید، کوتاه ترین و طولانی ترین چرخه خود را در یک دوره شش ماهه پیدا میکنید. شما 18 روز از کوتاه ترین چرخه و 11 روز از طولانی ترین چرخه خود کم میکنید. این دو عدد به شما روزهایی را سیکل قاعدگیتان میدهد که بیشترین باروری را دارید. به عنوان مثال، اگر طول چرخه شما 31 و 18 باشد، زمان باروری شما روز 10 تا 20 سیکل است.
- مخاط دهانه رحم
مخاط دهانه رحم یک مایعی است که توسط دهانه رحم تولید میشود. مخاط دهانه رحم شما در طول چرخه قاعدگی مراحلی را طی میکند. مخاط دهانه رحم قبل از تخمک گذاری غلیظ، سفید و خشک است. درست قبل از تخمک گذاری، مخاط دهانه رحم شما شفاف و لغزنده می شود (مانند سفیده تخم مرغ). این قوام به اصطلاح باعث میشود اسپرم به راحتی به سمت تخمک شما شنا کند.
- دمای پایه بدن
دمای بدن شما در طول تخمک گذاری کمی افزایش مییابد (معمولاً حدود 0.5 تا 1 درجه). دمای بدن خود را هر روز صبح با استفاده از یک دماسنج دیجیتالی که مخصوص اندازه گیری دمای پایه بدن است اندازه گیری کنید. این روش فقط در صورتی جواب میدهد که قبل از بلند شدن از رختخواب و قبل از خوردن یا نوشیدن دمای بدن خود را اندازه بگیرید. نتایج خود را برای چندین ماه ثبت کنید و توجه داشته باشید که در چه روزی از چرخه شما افزایش دما رخ میدهد.
- کیتهای تخمکگذاری
کیتهای تخمکگذاری مشابه تستهای بارداری خانگی عمل میکنند، زیرا شما با نوار نشانگر در خانه به راحتی از آنها استفاده میکنید. آنها با شناسایی LH (هورمون لوتئین کننده) در ادرار شما کار میکنند. LH هورمونی است که قبل از تخمک گذاری افزایش مییابد. یک نتیجه مثبت به این معنی است که شما در آستانه تخمک گذاری هستید (معمولاً در عرض 36 ساعت). در صورتی که از نحوه استفاده از کیت تخمک گذاری را نمیدانید با متخصص زنان در ارتباط باشید.
قرصهای ضد بارداری چه تاثیری در تخمک گذاری دارند؟
قرصهای ضد بارداری یک متد کنترل تولد هستند و عمدتاً با مکانیسمهای زیر عمل میکنند:
- مهار تخمکگذاری: بسیاری از قرصهای ضد بارداری حاوی هورمونهای مصنوعی میباشند که تخمکگذاری را مهار میکنند. این هورمونها معمولاً به صورت لوتئینایزینگ هورمون (LH) و فولیکول استیمولیتینگ هورمون (FSH) تحریک میشوند و با جلوگیری از تخمکگذاری یا با سبب تغییرات در مخاط دستگاه تناسلی، از بارداری جلوگیری میکنند.
- تغییرات در مخاط دستگاه تناسلی: قرصهای ضد بارداری ممکن است تغییراتی در مخاط دستگاه تناسلی ایجاد کنند که از نفوذ اسپرم به تخمک جلوگیری میکند.
- تغییرات در رحم: برخی از قرصهای ضد بارداری میتوانند تغییراتی در رحم ایجاد کنند که جلوگیری از پیوند تخمک به رحم را ممکن سازند.
- مهار تخمکی: قرصهای ضد بارداری میتوانند تخمکگذاری را مهار کنند و همچنین ریسک بزرگی از بارداری را نیز از بین میبرند. قرصهای ضد بارداری معمولاً به دقت تحت نظر پزشک تجویز میشوند و ممکن است نیاز به تنظیم دقیق دوز داشته باشند. همچنین، استفاده از آنها باید با راهنمایی پزشک و مشورت متخصص انجام شود تا بهترین نتایج و کمترین اثرات جانبی داشته باشد.
بهترین زمان تخمک گذاری بعد از باروری کی است؟
حتی اگر تخمک شما تنها برای ۲۴ ساعت زنده بماند، اسپرم میتواند بین سه تا پنج روز در رحم شما زنده بماند. این بدان معناست اگز حدود پنج روز قبل از تخمکگذاری تا یک روز پس از تخمکگذاری رابطه جنسی محافظت نشده داشته باشید بارداری اتفاق میافتد. اگر بارداری هدف شماست، بهتر است که اسپرم پیش از تخمکگذاری در بدن شما باشد. بیشترین احتمال باروری زمانی رخ میدهد که رابطه جنسی یک تا دو روز قبل از تخمکگذاری و در روز تخمکگذاری صورت گیرد.
دلایل عدم تخمک گذاری چیست؟
برخی از شرایط یا رویدادهای زندگی میتواند بر تخمک گذاری تأثیر بگذارد یا باعث متوقف شدن تخمک گذاری شود. برخی از این موارد عبارتند از:
- شیردهی
- افزایش پرولاکتین
- یائسگی
- سندروم تخمدان پلی کیستیک
- پریود نشدن که این مورد به دلیل افزایش یا کاهش چربی بدن، استرس بیش از حد یا ورزش بیش از حد اتفاق میافتد.
اگر پریود شما نامنظم است یا ماهها بدون پریود شدن میگذرانید، ممکن است شما تخمک گذاری نکنید. اگر این اتفاق افتاده است، با مشاوره با متخصص زنان بسیار اهمیت دارد تا بتواند هر گونه موارد جدی را شناسایی و درمان کند.
آیا در صورت استفاده از قرصهای ضد بارداری تخمک گذاری اتفاق میافتد؟
خیر، اگر به صورت دقیق و مطابق با دستور پزشک قرصهای ضد بارداری یا سایر روشهای ضد بارداری هورمونی را استفاده میکنید، نباید تخمکگذاری اتفاق بیافتد. به یاد داشته باشید، این مورد تنها در صورت استفاده از قرصها، پچها، IUD یا دستگاههای دیگر ضد بارداری به صورت دقیق مطابق دستور العمل پزشک اتفاق میافتد. هورمونهای موجود در روشهای ضد بارداری با متوقف کردن تخمکگذاری و ضخیم کردن مخاط دیواره رحمی (که باعث میشود برای اسپرم ورود سختتر باشد) عمل میکنند.
آیا با وجود پریود نشدن تخمک گذاری اتفاق میافتد؟
بله. شما میتوانید تخمک گذاری کنید اما “پریود” نشوید. اصولاً، اگر به طور منظم تخمک گذاری میکنید، باید به طور منظم نیز پریود شوید. با این حال، امکان دارد پریود شوید بدون اینکه واقعاً تخمک گذاری کنید و یا تخمک گذاری کنید اما پریود واقعی نداشته باشید.
جمع بندی و راهنمای مراجعه به پزشک
در این مقاله دانستیم که تخمک گذاری چند روز است و روشهای تشخیص آن چیست. تخمکگذاری یک فرایند است که در طول سیکل قاعدگی شما اتفاق میافتد. اینکه تخمک گذاری چه روزی است از فردی به فرد دیگر و حتی از یک دوره به دوره دیگر متفاوت است. بدون تخمکگذاری، باردار شدن یا داشتن قاعدگی منظم برایتان سخت میشود. روشهای زیادی وجود دارد که به شما کمک میکند تخمکگذاری را پیشبینی کنید. اطلاع از زمان تخمکگذاری میتواند به شما کمک کند که یا باردار شوید یا از بارداری جلوگیری کنید. بیماریهایی وجود دارند که بر تخمکگذاری تأثیر میگذارند. اگر نگرانید که تخمکگذاری نمیکنید، مشاوره تلفنی پزشکی زنان بسیار کمک کننده خواهد بود. در صورت داشتن هر گونه سوال به منظور آمادگی برای بارداری یا جلوگیری از آن میتوانید از مشاوره آنلاین با پزشک متخصص زنان و زایمان را کمک بگیرید.