عمل دیلاتاسیون و کورتاژ روشی است که در آن ابتدا دهانه رحم اتساع پیدا کرده، به‌طوری که پوشش رحم (آندومتر) را می‌توان با یک ابزار قاشقی شکل، به نام «کورت» برداشت. این روش به‌دلایل مختلفی انجام می‌شود. در این مقاله به دلایل و نحوه عمل کورتاژ می پردازیم.
دلایل عمل کورتاژ
معمولاً این جراحی به‌منظور کمک به‌تعیین علت خون‌ریزی غیرطبیعی رحم انجام می‌شود. همچنین می‌تواند برای کمک به‌تعیین میزان غیرطبیعی بودن آندومتر در موارد سرطانی یا سلول‌های پیش‌سرطانی که با بیوپسی در مطب تشخیص داده می‌شوند، انجام شود. دیلاتاسون و کورتاژ نیز گاهی برای برداشتن بافت‌های باقی‌مانده که پس از سقط جنین، ضروری است، استفاده می‌شود.
در حین یا بعد از سقط جنین یا برای برداشتن جفت باقی‌مانده بعد از زایمان، بافت رحم باید برداشته شود. این کار به‌جلوگیری از عفونت یا خون‌ریزی شدید کمک می‌کند. همچنین این روش در تشخیص یا درمان خون‌ریزی غیرطبیعی رحم تأثیر دارد. علاوه بر آن ممکن است، به‌تشخیص یا درمان توده‌هایی مانند فیبروم، پولیپ، عدم تعادل هورمونی یا سرطان رحم کمک کند. پس از انجام کورتاژ نمونه‌ای از بافت رحم، زیر میکروسکوپ، برای بررسی سلول‌های غیرطبیعی مشاهده می‌شود.
چه زمانی باید از کورتاژ برای سقط جنین استفاده کرد؟
حدود 50 درصد از زنانی که سقط جنین می‌کنند، تحت عمل کورتاژ قرار نمی‌گیرند. این خانم‌ها می‌توانند با خیال راحت و با مشکلات اندک، در بارداری‌هایی که قبل از 10 هفته به پایان می‌رسند، به تنهایی سقط جنین کنند. پس از 10 هفته، سقط جنین ناقص است و نیاز به یک روش کورتاژ دارد. انتخاب سقط جنین طبیعی یا انجام روش دیلاتاسیون و کورتاژ اغلب یک انتخاب شخصی است که بهتر است پس از صحبت با متخصص زنان و زایمان تصمیم‌گیری شود.
برای برخی از زنان، عوارض عاطفی سقط جنین به‌طور طبیعی، بسیار غیرقابل پیش‌بینی است و در موقعیت‌های چالش‌برانگیز تحمل این موضوع دشوار است. بهبودی آن‌ها ممکن است با انجام یک روش کورتاژ شروع شود. عمل کورتاژ ممکن است برای زنانی که دیرتر از 10-12 هفته سقط جنین می‌کنند و هرگونه عارضه پزشکی داشته‌اند، که ممکن است به مراقبت‌های اورژانسی نیاز باشد، توصیه شود.
اقدامات لازم پیش از عمل کورتاژ چیست؟
کورتاژ می‌تواند در مطب پزشک، کلینیک سرپایی یا بیمارستان انجام شود. این روش معمولاً 10 تا 15 دقیقه طول می‌کشد، اما ممکن است نیاز باشد تا حدود پنج ساعت در مطب، کلینیک یا بیمارستان بمانید. پزشک شما به شرح‌حال کامل پزشکی و یک فرم رضایت‌نامه امضا شده نیاز دارد. در صورت داشتن شرایط زیر حتماً به پزشک اطلاع دهید:
- در صورتی که مشکوک به بارداری هستید.
- به دارویی خاص، ید یا لاتکس حساسیت دارید.
- سابقه اختلالات خون‌ریزی دارید یا از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنید.
عمل کورتاژ چگونه انجام می‌شود؟
معمولاً ابتدا یک داروی آرامبخش برای کمک به آرامش شما تجویز می‌شود. بیشتر اوقات، از بیهوشی عمومی استفاده می‌شود؛ اما ممکن است از بیهوشی از طریق وریدی یا بیهوشی پاراسرویکال نیز استفاده شود. در صورت استفاده از بیهوشی عمومی باید آماده باشید که بعد از عمل، شخصی شما را به خانه برساند.
در ادامه ممکن است به شما آنتی‌بیوتیک به‌صورت داخل وریدی یا خوراکی، برای کمک به‌جلوگیری از عفونت داده شود. همچنین دهانه رحم معاینه می‌شود تا مشخص شود که آیا باز است یا خیر. اگر دهانه رحم بسته باشد، گشادکننده‌ها (ابزارهای باریک در اندازه‌های مختلف) برای باز کردن دهانه رحم وارد می‌شوند تا ابزارهای جراحی از آن عبور کنند. یک اسپکولوم برای باز نگه داشتن دهانه رحم، در بدن قرار خواهد گرفت.
در روش آسپیراسیون خلاء (که به آن کورتاژ ساکشن نیز گفته می‌شود) از یک کانولای پلاستیکی (لوله انعطاف‌پذیر) متصل به دستگاه مکنده برای برداشتن محتویات رحم استفاده می‌شود. قطر کانول تقریباً به میلی‌متر و به‌اندازه هفته‌های بارداری است. به‌عنوان مثال، یک کانول 7 میلی‌متری برای بارداری در هفته هفتم بارداری استفاده می‌شود. استفاده از کورت (حلقه با لبه تیز) برای خراش دادن پوشش داخلی رحم نیز ممکن است مورد استفاده قرار گیرد، اما این کار اغلب ضروری نیست. ممکن است بافت برداشته شده در طول این روش برای آزمایش، به آزمایشگاه آسیب‌شناسی یا همان پاتولوژی فرستاده شود.
هنگامی که پزشک متوجه شد که رحم سفت و خون‌ریزی متوقف شده یا به حداقل رسیده، اسپکولوم برداشته می‌شود و شما برای بهبودی و ریکاوری پس از عمل آماده می‌شوید.
نکاتی که بعد از عمل کورتاژ باید در نظر بگیرید:
اکثر زنان در عرض چند ساعت پس از عمل از مرکز جراحی یا بیمارستان مرخص می‌شوند. اگر عوارضی وجود داشته باشد یا مشکلات پزشکی دیگری داشته باشید، ممکن است نیاز به مدت زمان بیشتری برای ماندن در مرکز پزشکی داشته باشید. به‌احتمال زیاد به شما یک آنتی‌بیوتیک برای کمک به جلوگیری از عفونت و احتمالاً مقداری داروی ضددرد برای کمک به رفع گرفتگی اولیه بعد از عمل داده می‌شود.
نکاتی که باید در مورد مراقبت از خود در خانه بدانید:
پس از عمل کورتاژ، به کسی نیاز دارید که شما را به خانه ببرد. اگر بیهوشی عمومی داشتید، ممکن است برای مدتی احساس گیجی کنید و حالت تهوع و استفراغ مختصری داشته باشید؛ اما می‌توانید در عرض یک یا دو روز به فعالیت‌های عادی خود بازگردید.
بیشتر زنان می‌توانند در عرض چند روز به فعالیت‌های عادی بازگردند. برخی از زنان نیز احساس خوبی دارند و در عرض 24 ساعت می‌توانند به فعالیت‌های عادی و غیرشدید خود بازگردند. ممکن است در ابتدا مقداری گرفتگی دردناک را تجربه کنید، اما این گرفتگی نباید بیش از 24 ساعت طول بکشد. گرفتگی و خون‌ریزی خفیف را می‌توان از چند روز تا 2 هفته انتظار داشت. ایبوپروفن معمولاً برای درمان گرفتگی عضلات پیشنهاد می‌شود.
حداقل به مدت 2 هفته یا تا زمانی که خون‌ریزی متوقف شود، نباید چیزی را در ناحیه واژن قرار دهید (از جمله استفاده از دوش واژینال یا داشتن رابطه جنسی). پزشک شما باید دستورالعمل‌های خاصی را برای از سرگیری مقاربت و رابطه جنسی به شما آموزش بدهد.
تا زمانی که عادت ماهانه بعدی‌تان شروع نشده، که می‌تواند بین 2 تا 6 هفته پس از عمل کورتاژ باشد، نباید از تامپون استفاده کرد. زمان بازگشت تخمک‌گذاری مشخص نیست، بنابراین هنگامی که آمیزش جنسی مجاز است، باید از یک روش پیشگیری از بارداری استفاده کنید تا زمانی که پزشک به شما بگوید که برای باردار شدن مجدد مشکلی ندارید. بعد از عمل حتماً باید با متخصص زنان در ارتباط باشید.
خطرات اتساع و کورتاژ (D&C) چیست؟
روش کورتاژ کم‌خطر و عوارض جدی کمی دارد. تجربه خون‌ریزی واژینال و یا گرفتگی لگن (شبیه دردهای قاعدگی) برای چند روز پس از انجام این عمل طبیعی است. به طور معمول، داروهای مسکن بدون نسخه برای کنترل درد کافی هستند. در ادامه به عوارضی که ممکن است طی این عمل برای‌تان اتفاق بیفتند، می‌پردازیم:
- سوراخ شدن رحم (پارگی کوچک در رحم) که اگر نوک کورت از دیواره رحم شما عبور کند، ممکن است اتفاق بیفتد
شایع‌ترین عارضه‌ای که می‌تواند رخ دهد، سوراخ شدن رحم با دیلاتاتور یا کورت است. هنگامی که این اتفاق بیفتد، تا زمانی که هیچ اندام داخلی (روده، مثانه، یا راست روده) یا رگ‌های خونی بزرگ آسیب نبیند، سوراخ معمولاً بدون جراحی بیشتر، بهبود می‌یابد. خطر این مشکل در بیمارانی که در آن‌ها دهانه رحم باریک است (تنگی دهانه رحم دارند) یا در زنانی با آناتومی داخلی رحمی غیرنرمال افزایش می‌یابد. این خطر همچنین در صورتی که رحم آلوده باشد یا تحت عمل جراحی قبلی مانند سزارین یا میومکتومی قرار گرفته باشد، افزایش می‌یابد. آسیب به دهانه رحم یکی دیگر از عوارض احتمالی است. پارگی یا بریدگی دهانه رحم معمولاً با اعمال فشار و استفاده از داروهای موضعی برای توقف خون‌ریزی قابل درمان است. در برخی موارد، ممکن است نیاز به بخیه در دهانه رحم باشد، اما این امر رایج نیست.
- سندروم آشرمن ( چسبندگی رحم)
در موارد نادر، اگر پس از سقط جنین کورتاژ صورت بگیرد، ممکن است به سندرم آشرمن ( چسبندگی رحم) مبتلا شوید. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که چسبندگی‌ها یا نوارهایی از بافت اسکار در رحم شما ایجاد شود. در سندرم آشرمن، بافت اسکار بین دیواره‌های رحم شما ایجاد می‌شود. سپس دیوارها به هم می‌چسبند. این وضعیت می‌تواند باعث ناباروری شود و جریان قاعدگی شما را تغییر دهد؛ اما معمولاً چسبندگی‌ها با انجام جراحی توسط متخصص زنان درمان می‌شود.
- عفونت رحم
- خون‌ریزی رحم
سایر عوارض، مانند هر جراحی دیگر، شامل خون‌ریزی و عفونت است. بیشتر خون‌ریزی‌ها خفیف هستند و خود به خود برطرف می‌شوند. امکان ایجاد عفونت نیز نادر است و به‌طور معمول با آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی قابل کنترل است. اکثر روش‌های کورتاژ نیازی به استفاده روتین از آنتی‌بیوتیک‌های بعد از عمل ندارند. در مواردی، در بیمارانی که برخی از نقایص قلبی دارند، جراح ممکن است قبل و بعد از جراحی به بیمار آنتی‌بیوتیک بدهد تا از عفونت دریچه‌های قلب توسط باکتری‌های واژن جلوگیری کند.
آیا اتساع و کورتاژ (D&C) بر چرخه قاعدگی تأثیر می‌گذارد؟
پس از انجام کورتاژ، قاعدگی بعدی شما ممکن است زود یا دیر اتفاق بیفتد. شما باید تا مدتی پس از عمل، از استفاده از تامپون یا رابطه جنسی خودداری کنید. تا زمانی که دهانه رحم به‌حالت عادی و بسته خود بازگردد، در معرض خطر بیشتری برای ورود باکتری به واژن و ایجاد عفونت هستید. پزشک به شما خواهد گفت که چه زمانی می‌توانید رابطه جنسی و استفاده از تامپون را از سر بگیرید.
چه زمانی بعد از عمل کورتاژ باید با پزشک تماس بگیرید؟
اکثر خانم‌ها بعد از سقط جنین و عمل کورتاژ عوارض کمی را تجربه می‌کنند، اما باید از علائمی که می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل احتمالی باشد، آگاه باشید. پزشک شما باید دستورالعمل‌های خاصی را در مورد آنچه انتظار دارید به شما ارائه دهد، اما در صورت تجربه هر یک از موارد زیر، در اسرع وقت با یک متخصص زنان تماس بگیرید:
- سرگیجه یا غش
- خون‌ریزی طولانی مدت (بیش از 2 هفته)
- گرفتگی طولانی مدت (بیش از 2 هفته)
- خون‌ریزی شدیدتر از دوره قاعدگی یا پر شدن بیش از یک پد در ساعت
- درد شدید یا افزایش‌یافته
- تب بیش از 100.4 درجه فارنهایت
- لرز
- ترشحات بدبو
جمع‌بندی
در این مقاله، به این موضوع که عمل کورتاژ چیست، موارد کاربرد آن و نکاتی که پس از انجام این عمل باید رعایت کنید، اشاره کردیم. در صورت داشتن هرگونه سؤال، شما می‌توانید از مشاوره آنلاین تخصصی زنان مجموعه تلفن خونه استفاده نمایید.
