عمل برداشتن رحم یا همان هیسترکتومی، یک روش جراحی است که در طی آن رحم را خارج می‌کنند. پس از جراحی، شما نمی‌توانید باردار شوید و دیگر پریود نمی‌شوید. از دلایل این جراحی می‌توان به خون‌ریزی غیرطبیعی، افتادگی رحم، فیبروم و سرطان اشاره کرد. بهبودی معمولاً چهار تا شش هفته طول می‌کشد و بستگی به‌نوع جراحی شما دارد. در این مقاله، به این موضوع که هیسترکتومی چیست، علل برداشتن رحم، عوارض آن و نکاتی که بعد از عمل باید رعایت کنیم، می‌پردازیم.
دلایل انجام هیسترکتومی چیست؟
- خون‌ریزی غیرطبیعی یا شدید واژینال که با روش‌های درمانی دیگر کنترل نمی‌شود.
- درد شدید با قاعدگی که با روش‌های درمانی دیگر کنترل نمی‌شود.
- لیومیوم یا فیبروم رحم (تومورهای غیرسرطانی)
- افزایش درد لگن مربوط به رحم که با درمان‌های دیگر کنترل نمی‌شود.
- افتادگی رحم (رحمی که به‌دلیل ضعیف شدن عضلات پشتیبان به داخل کانال واژن افتاده است) که می‌تواند منجر به بی‌اختیاری ادرار یا مشکل در حرکات روده شود.
- سرطان دهانه رحم یا ناهنجاری‌هایی که ممکن است منجر به سرطان شود.
- شرایط با پوشش داخلی رحم، مانند هیپرپلازی، پولیپ‌های عودکننده رحم یا آدنومیوز
انواع مختلف هیسترکتومی چیست؟
متخصص زنان در مورد نوع هیسترکتومی، بسته به شرایط شما، تصمیم‌گیری خواهد کرد. همچنین او باید تصمیم بگیرد که آیا لوله‌های فالوپ و یا تخمدان‌ها نیاز به برداشتن دارند یا خیر.
برای مشاوره با متخصص زنان می‌توانید از پلتفرم تلفن خونه استفاده کنید.
- هیسترکتومی کامل: برداشتن رحم و دهانه رحم
- هیسترکتومی سوپراسرویکال: برداشتن تنها قسمت بالایی رحم در حالی که دهانه رحم باقی می‌ماند.
- هیسترکتومی کامل با سالپنگو اوفورکتومی دو طرفه: برداشتن رحم، دهانه رحم، لوله‌های فالوپ (سالپنژکتومی) و تخمدان‌ها (اووفورکتومی). اگر یائسگی را تجربه نکرده‌اید، برداشتن تخمدان‌ها باعث شروع علائم یائسگی میشود.
- هیسترکتومی رادیکال با سالپنگو اوفورکتومی دو طرفه: برداشتن رحم، دهانه رحم، لوله‌های فالوپ، تخمدان‌ها، قسمت بالایی واژن و برخی از بافت‌ها و غدد لنفاوی اطراف. این نوع هیسترکتومی زمانی انجام میشود که رحم درگیر سرطان باشد.
انواع عمل های جراحی هیسترکتومی
پزشک متخصص زنان، نوع هیسترکتومی مورد نیاز و بهترین روش جراحی برای انجام آن را تعیین می‌کند. پیش از عمل باید ناشتا باشید، سپس برای بررسی علائم حیاتی شما به مانیتورهایی متصل می‌شوید که ضربان قلب شما را ردیابی می‌کنند. یک خط داخل وریدی (IV) در رگ بازوی شما قرار داده میشود تا داروها و مایعات را دریافت کنید. سپس متخصص بیهوشی ممکن است، از یکی از این روش‌ها استفاده کند؛ بیهوشی عمومی که در آن شما در طول عمل بیدار نخواهید بود یا بی‌حسی منطقه‌ای (که به آن بی‌حسی اپیدورال یا نخاعی نیز گفته میشود) که در آن داروها در نزدیکی اعصاب کمر شما قرار می‌گیرند تا در هنگام بیدار ماندن، احساس درد نداشته باشید.
چندین روش جراحی مختلف وجود دارد که متخصص زنان ممکن است برای انجام هیسترکتومی استفاده کند:
هیسترکتومی واژینال
رحم شما از طریق یک برش در بالای واژن برداشته میشود. در این روش، برش خارجی وجود ندارد و بخیه‌های قابل جذب در داخل واژن گذاشته میشود. این روش بیشتر در موارد افتادگی رحم و سایر شرایط غیر بدخیم (یا غیرسرطانی) استفاده میشود. کمترین عوارض و سریع‌ترین بهبودی (تا چهار هفته) را دارد. در این روش، اغلب در همان روز جراحی به خانه می‌روید.
هیسترکتومی لاپاراسکوپی
یک لاپاراسکوپ (لوله‌ای نازک با یک دوربین فیلمبرداری در انتهای آن) از طریق یک برش کوچک در ناف، در قسمت پایین شکم شما، وارد میشود. ابزارهای جراحی از طریق چندین برش کوچک دیگر وارد می‌شوند. رحم را می‌توان در قطعات کوچک، از طریق برش‌های شکم یا از طریق واژن برداشت. برخی از افراد در همان روز یا بعد از گذراندن یک شب در بیمارستان به خانه می‌روند. بهبودی کامل در این روش کوتاه‌تر و کمتر از هیسترکتومی شکمی با عمل باز است.
هیسترکتومی لاپاراسکوپی با کمک رباتیک
جراح شما این عمل را با کمک یک ماشین رباتیک انجام می‌دهد. یک لاپاراسکوپ در شکم شما قرار داده میشود تا ناحیه لگن قابل مشاهده باشد. ابزارهای کوچک و نازک جراحی از طریق سه تا پنج برش در اطراف ناف شما وارد می‌شوند. بازوها و ابزارهای رباتیک توسط جراح کنترل می‌شوند. میزان بهبودی، مشابه هیسترکتومی لاپاراسکوپی است.
هیسترکتومی شکمی
رحم از طریق یک برش روی شکم شما برداشته میشود یا این برش از ناف تا استخوان بالای ناحیه تناسلی ایجاد میشود. این روش معمولاً زمانی که رحم درگیر سرطان است، زمانی که رحم بزرگ شده یا زمانی که بیماری به سایر نواحی لگن در حال گسترش است، استفاده میشود. بعد از این جراحی به‌طور کلی نیاز به بستری طولانی‌تری در بیمارستان (دو یا سه روز) دارید و زمان بهبودی طولانی‌تر میشود.
خطرات هیسترکتومی چیست؟
اکثر افرادی که هیسترکتومی می‌کنند، هیچ مشکل یا عارضه جدی ندارند. با این‌حال، این یک جراحی بزرگ است و بدون خطر نیست. عوارض احتمالی هیسترکتومی، عبارتند از:
- بی‌اختیاری ادرار
- افتادگی واژن (بخشی از واژن که از بدن شما خارج میشود که ممکن است تا شش هفته پس از جراحی رخ دهد)
- تشکیل فیستول واژن (ارتباط غیرطبیعی که بین واژن و مثانه یا راست روده ایجاد میشود)
- درد مزمن
- سایر خطرات ناشی از هیسترکتومی، شامل عفونت زخم، لخته شدن خون، خون‌ریزی، واکنش به بیهوشی و آسیب به اندام‌های اطراف آن است، اگرچه این موارد غیرمعمول هستند.
اگر تخمدان‌های شما در زمان هیسترکتومی برداشته شده باشند، ممکن است علائم یائسگی را تجربه کنید:
- گرگرفتگی
- خشکی واژن
- از دست دادن میل جنسی
- مشکلات خواب (بی‌خوابی)
زمان بهبودی بعد از هیسترکتومی چقدر است؟
مدت زمانی که بعد از هیسترکتومی در بیمارستان می‌گذرانید، بسته به‌نوع جراحی که داشته‌اید، متفاوت است. در این زمان شما تحت نظر پزشک هستید و برای تیم درمان باید این اطمینان وجود داشته باشد که هیچ نشانه‌ای از عوارضی مانند لخته شدن خون یا خون‌ریزی وجود ندارد. برای جلوگیری از لخته شدن خون در پاهای‌تان، در اسرع وقت پس از جراحی باید راه بروید.
اگر هیسترکتومی شکمی انجام دادید، ممکن است چند روز در بیمارستان بمانید. هیسترکتومی واژینال و لاپاراسکوپی کمتر تهاجمی هستند و معمولاً نیازی به یک شب اقامت در بیمارستان ندارند. پزشک متخصص شما دستورالعمل‌های بهبودی، از جمله محدودیت‌های مربوط به فعالیت‌های روزانه‌تان را بررسی می‌کند. مطمئن شوید که در مورد هرگونه نگرانی در مورد بهبودی عمل خود با پزشک صحبت کنید.
معایب انجام هیسترکتومی چیست؟
هیسترکتومی یک جراحی بزرگ با بهبودی طولانی است و خطرات و عوارض جانبی و دائمی به همراه دارد. بسته به‌نوع جراحی که انجام می‌دهید، می‌توانید یائسه شوید یا علائم یائسگی را تجربه کنید. همچنین بعد از عمل نمی‌توانید باردار شوید.
عوارض هیسترکتومی چیست؟
مانند هر عمل جراحی، در هیسترکتومی نیز احتمال بروز مشکلات جزئی وجود دارد که شامل موارد زیر میشود:
- لخته‌های خون
- عفونت شدید
- خون‌ریزی
- انسداد روده
- پاره شدن بخیه‌های داخلی
- آسیب مجاری ادراری
- مسائل مربوط به بیهوشی
دستورالعمل‌های رایج پس از هیسترکتومی
- شما می‌توانید خون‌ریزی خفیف واژینال را برای یک تا شش هفته تجربه کنید.
- اجسام سنگین را برای حداقل چهار تا شش هفته بلند نکنید.
- به مدت چهار تا شش هفته یا طبق دستور پزشک، چیزی را در واژن خود قرار ندهید.
- تا شش هفته بعد از جراحی رابطه جنسی نداشته باشید.
- در هنگام دوش گرفتن محل برش را با آب و صابون بشویید (بخیه‌ها نیازی به برداشتن ندارند، زیرا در عرض حدود شش هفته جذب پوست می‌شوند). بانداژ روی برش ناحیه عمل لازم نیست.
- شما می‌توانید حدود دو هفته پس از جراحی شکم یا زمانی که دیگر از داروهای مسکن برای درد استفاده نمی‌کنید، رانندگی کنید. اگر هیسترکتومی واژینال یا لاپاراسکوپی انجام داده‌اید، ممکن است ظرف چند روز رانندگی را شروع کنید.
- بسته به احساسی که دارید، چهار تا شش هفته دیگر ورزش خود را از سر بگیرید.
- بسته به‌نوع کاری که انجام می‌دهید، معمولاً می‌توانید سه تا شش هفته دیگر به کار خود بازگردید.
بعد از هیسترکتومی چه احساسی خواهم داشت؟
از نظر فیزیکی، پس از هیسترکتومی، قاعدگی شما متوقف میشود. گاهی اوقات، ممکن است احساس نفخ کرده و علائمی مشابه زمانی که قاعدگی داشتید، داشته باشید. داشتن خون‌ریزی خفیف واژینال یا ترشحات قهوه‌ای تیره برای حدود چهار تا شش هفته پس از جراحی طبیعی است.
ممکن است حدود چهار هفته در محل برش جراحی احساس ناراحتی کنید. هرگونه قرمزی، کبودی یا تورم در عرض چهار تا شش هفته از بین خواهد رفت. احساس سوزش یا خارش در اطراف محل برش طبیعی است. همچنین ممکن است احساس بی‌حسی در اطراف برش و پایین پای خود داشته باشید. این مورد طبیعی است و در صورت وجود، معمولاً حدود دو ماه طول می‌کشد تا از بین برود. وجود جای زخم، چه داخلی و چه خارجی، طبیعی است. جراحی‌های لاپاراسکوپی در مقایسه با هیسترکتومی شکمی، باعث ایجاد اسکارهای کوچک‌تر و کمتر قابل مشاهده می‌شوند.
اگر پس از جراحی، تخمدان شما باقی بماند، نباید اثرات مرتبط با هورمون را تجربه کنید. اگر تخمدان‌های شما قبل از یائسگی همراه با رحم شما برداشته شده باشد، ممکن است علائمی را که اغلب به هنگام یائسگی رخ می‌دهد، مانند گرگرفتگی را تجربه کنید. پزشک شما ممکن است برای تسکین علائم یائسگی، درمان جایگزین هورمونی را تجویز کند.
افرادی که تحت هیسترکتومی ساب توتال قرار می‌گیرند، ممکن است تا یک سال بعد از عمل، پریود سبکی داشته باشند و به این‌دلیل اتفاق می‌افتد که مقادیر کمی از پوشش آندومتر می‌تواند در دهانه رحم باقی بماند و باعث پریودهایی با خون‌ریزی کم شود.
آیا معده بعد از هیسترکتومی پایین می‌آید؟
این مورد بسیار طبیعی است که بعد از هیسترکتومی دچار نفخ یا احساس تجمع گاز در ناحیه شکم شوید. ممکن است چند هفته طول بکشد تا پف و تورم شکم شما کاهش یابد. با پزشک خود در مورد راه‌هایی برای کاهش این علائم خود صحبت کنید. انجام برخی تمرینات، استفاده از کمپرس گرم یا تغییر رژیم غذایی ممکن است به شما کمک کند.
آیا بعد از هیسترکتومی وارد یائسگی خواهم شد؟
این مورد بستگی به این دارد که آیا تخمدان شما برداشته شده است یا خیر؟ اگر تخمدان‌های شما پس از هیسترکتومی باقی بماند، بلافاصله وارد یائسگی نخواهید شد. اگر هر دو تخمدان شما در طول هیسترکتومی برداشته شوند، ممکن است بلافاصله وارد فاز یائسگی شوید.
در صورت انجام هیسترکتومی چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر هر یک از علائم زیر در شما بروز پیدا کرد با پزشک تماس بگیرید:
- خون‌ریزی واژینال با رنگ قرمز روشن
- تب بیش از 100 درجه فارنهایت (37.77 درجه سانتیگراد)
- حالت تهوع یا استفراغ شدید
- مشکل در ادرار کردن، احساس سوزش هنگام ادرار کردن یا تکرر ادرار
- افزایش میزان درد
- افزایش قرمزی، تورم یا ترشح مایع از ناحیه عمل شما
علت پا درد بعد از عمل هیسترکتومی
هیسترکتومی یک عمل جراحی بزرگ است و از طریق شکم یا از طریق واژن انجام میشود. درد در پاها می‌تواند به دلیل ترومبوز ورید عمقی یا هر گونه آسیب یا فشردگی عصب رخ دهد. پس از هیسترکتومی معمولاً گردش خون در پاها کاهش می‌یابد. این موضوع می‌تواند خطر تشکیل لخته‌های خون در وریدهای عمقی پا را افزایش دهد. در اصطلاح پزشکی به آن ترومبوز ورید عمقی (DVT) می‌گویند. پا درد بعد از عمل هیسترکتومی زمانی که بیمار پس از عمل جراحی غیر سرپایی باشد، شایع‌تر است. علت دیگر به دام افتادن یا فشرده شدن عصب، عمدتاً عصب فمورال است.
آیا هیسترکتومی بر زندگی جنسی من تأثیر می‌گذارد؟
عملکرد جنسی شما معمولاً تحت‌تأثیر هیسترکتومی قرار نمی‌گیرد. اگر تخمدان‌های شما همراه با رحم برداشته شود، در مواردی می‌تواند علائم یائسگی برای شما بروز پیدا می‌کند. علائمی مانند کاهش میل جنسی و خشکی واژن ممکن است رخ دهد. در این مورد با یک متخصص زنان در ارتباط باشید.
آیا بعد از هیسترکتومی همچنان می‌توان به ارگاسم رسید؟
بله، پس از هیسترکتومی همچنان می‌توانید ارگاسم داشته باشید. این مورد به این دلیل است که اندام‌های خارجی واژن و اعصاب لگنی که دستگاه تناسلی تحتانی را پوشش می‌دهند، پس از یک هیسترکتومی ساده هنوز دست نخورده هستند.
آیا بعد از هیسترکتومی رابطه جنسی با همسرم متفاوت خواهد شد؟
خیر، مطالعات نشان می‌دهد که لذت جنسی بعد از هیسترکتومی تغییر نمی‌کند. اگر تخمدان‌های شما برداشته شده و خشکی واژن دارید، استفاده از روان‌کننده‌ها می‌تواند کمک‌کننده باشد. در موارد نادر و زمانی که هیسترکتومی برای سرطان یا پرولاپس رحم انجام میشود، شکل کانال واژن، پس از هیسترکتومی تغییر می‌کند. این مورد می‌تواند منجر به درد، به‌ویژه در هنگام دخول شود.
چه چیزی فضای خالی بعد از هیسترکتومی را پر می‌کند؟
پس از انجام هیسترکتومی، سایر اندام‌های شما حرکت می‌کنند تا این فضای خالی را پر کنند. رودههای کوچک و بزرگ شما عمدتاً فضایی را که رحم اشغال کرده بود، پر می‌کنند.
جمع بندی
همان‌طور که در این مقاله عنوان شد، هیسترکتومی می‌تواند باعث تسکین بسیاری از شرایط رحم، مانند خون‌ریزی نامنظم یا دوره‌های قاعدگی دردناک شود. به یاد داشته باشید، با یک متخصص زنان در مورد علائم خود صریح و صادقانه صحبت کنید تا بتواند بهترین درمان را توصیه کنند. اگر هیسترکتومی انجام می‌دهید، مطمئن شوید که روش و نحوه بهبود ایمن پس از جراحی را به‌خوبی یاد گرفته‌اید. در صورت داشتن هر گونه سوال و ابهام شما می‌توانید در هر زمان، مشاوره با متخصص زنان از طریق پلتفرم تلفن خونه را در نظر داشته باشید.
