سقط جنین یک عارضه شایع در دوران بارداری است. این اتفاق به عنوان از دست دادن خود به خودی حاملگی قبل از هفته بیستم بارداری تعریف شده است. در زمان حاملگی نقش فیزیولوژیکی پروژسترون، آماده سازی رحم برای لانه گزینی جنین، افزایش سکون رحم و سرکوب انقباضات رحمی است، از این رو ممکن است در جلوگیری از سقط جنین نقش داشته باشد. ترشح ناکافی پروژسترون در اوایل بارداری یکی از علل سقط جنین است. مکمل پروژسترون به عنوان درمانی برای جلوگیری از سقط خود به خودی بارداری استفاده می‌شود. آگاهی و آشنایی بیشتر با کاربرد، عوارض، فواید و نحوه مصرف این دارو می‌تواند خطرات ناشی از مصرف آن را کاهش دهد.
نقش پروژسترون در سقط جنین چیست؟
سقط خودبخودی در حدود 15 تا 20 درصد بارداری‌ها اتفاق می افتد. تهدید به سقط جنین زمانی اتفاق می‌افتد که مادر ممکن است نوزاد خود را در کمتر از 20 هفته از دست بدهد. در زمان حاملگی علائم تهدید به سقط جنین، خونریزی واژینال، با یا بدون درد شکم است در حالی که دهانه رحم بسته است و نوزاد داخل رحم زنده است. پروژسترون هورمونی است که برای آماده سازی رحم برای لانه گزینی تخمک بارور شده و به عنوان عاملب برای سرکوب انقباضات رحمی تا پایان زایمان شناخته می‌شود. داروهایی که عملکرد پروژسترون را تقلید می‌کنند به عنوان همان پروژسترون شناخته می‌شوند. درمان با پروژسترون‌ها ممکن است در کاهش میزان سقط جنین در زنانی که تهدید به سقط جنین دارند، موثر باشد.
پروژسترون چیست؟
پیش از آنکه در رابطه با تأثیر پروژسترون در سقط جنین صحبت کنیم می‌بایست بدانیم که پروژسترون چیست؟ پروژسترون هورمونی است که نقش مهمی در چرخه قاعدگی و حفظ بارداری در مراحل اولیه دارد. این هورمون‌ها در تخمدان‌ها تولید می‌شود و به دیواره رحم دستور رشد می‌دهد. اگر باردار شوید، تخمک بارور شده به این پوشش ضخیم می‌چسبد.
پروژسترون برای رسیدن به بارداری سالم و حفظ آن ضروری است. در نیمه دوم چرخه قاعدگی به طور طبیعی توسط جسم زرد و در اوایل بارداری توسط جسم زرد و جفت ترشح می‌شود. پروژسترون آندومتر را برای لانه گزینی جنین آماده می‌کند. اگر لانه گزینی اتفاق بیفتد، جسم زرد به تولید پروژسترون ادامه می‌دهد، اما بین هفته‌های 8 تا 12 بارداری، جفت این نقش را بر عهده می‌گیرد و پس از آن بارداری را حفظ می‌کند.
اگر باردار نشوید، غشای رحم که دوره قاعدگی شماست می‌ریزد. پروژسترون به بدن در حفظ بارداری در مراحل اولیه و به جلوگیری از سقط جنین کمک می‌کند. این هورمون به طور طبیعی در بدن وجود دارد، اما به عنوان یک مکمل برای افزایش سطح پروژسترون نیز در دسترس است. تزریق پروژسترون با افزایش سطح هورمون پروژسترون در بدن، سیکل‌های قاعدگی نامنظم را درمان می‌کند. پروژسترون بسیار کم می‌تواند عوارض بارداری یا عوارض جانبی مشابه یائسگی ایجاد کند.
آیا درمان با آمپول پروژسترون می‌تواند از سقط جنین جلوگیری کند؟
مصرف پروژسترون در اوایل بارداری (در 16 هفته اول) برای زنان و افرادی که در معرض خطر سقط زودرس هستند و دارای لکه بینی واژینال یا خونریزی هستند توصیه می‌شود. با این حال، ممکن است از هر نوع سقط جنین جلوگیری نکند.
پروژسترون برای چه کسانی مناسب است؟
تحقیقات نشان داده است که مصرف پروژسترون ممکن است از سقط جنین جلوگیری کند اگر فرد:
- در اوایل بارداری خونریزی دارد و قبلاً 1 یا بیشتر سقط جنین داشته است.
همچنین نتایج نشان داده است که پروژسترون در صورت مصرف در شرایط زیر موثر نیست
- قبل از بارداری
- در صورتی که در دوران بارداری خونریزی واژینال نداشته باشید و سابقه یا علائم سقط جنین داشته باشید.
آیا پروژسترون به دلایل دیگری قابل تجویز است؟
اگر تحت درمان برای سقط مکرر هستید، پزشک ممکن است مکمل‌های پروژسترون را از روز 21 سیکل قاعدگی شما تجویز کند. اگر تست بارداری شما در آن چرخه قاعدگی مثبت باشد، مصرف مکمل‌های پروژسترون تا هفته 12 ادامه می‌یابد.
درمان با آمپول پروژسترون چقدر موثر است؟
اگر 1 یا 2 سقط جنین داشته‌اید، مصرف پروژسترون در اوایل بارداری ممکن است شانس شما را برای داشتن بارداری موفق، تقریبا 5 درصد افزایش دهد. در صورتی که 3 بار یا بیشتر سقط داشته‌اید(سقط مکرر)، مصرف پروژسترون در اوایل بارداری ممکن است شانس شما را برای داشتن بارداری موفق تا تقریبا 15 درصد افزایش دهد. همچنین استفاده از پروژسترون در بارداری بی خطر است. با این وجود پیش از مصرف پروژسترون حتما با متخصص زنان مشورت داشته باشید.
موارد استفاده و کاربردهای تزریق پروژسترون
- شما در بارداری خونریزی دارید
- شما قبلاً سقط جنین داشته‌اید
- بارداری شما در جای مناسب در رحم با سونوگرافی مشاهده می‌شود
متخصص زنان باید تأیید کند که حاملگی درست در رحم است. پروژسترون درمان موثری برای افراد مبتلا به حاملگی خارج رحمی یا حاملگی با مکان نامشخص (زمانی که تست حاملگی مثبت باشد اما حاملگی را نمی‌توان در داخل و خارج رحم در اسکن تشخیص داد به کار نمی‌رود. متاسفانه نجات این نوع بارداری‌ها ممکن نیست.
قبل از مصرف پروژسترون به چه نکاتی توجه داشته باشیم؟
در صورتی که هر یک از موارد زیر را دارید به پزشک اطلاع دهید:
- دیابت
- شیر دادن
- بیماری کبد
- بیماری قلبی
- خونریزی واژن
- سقط جنین اخیر، سقط جنین
- باردار یا تلاش برای باردار شدن
- سرطان سینه، دهانه رحم یا واژن
- بیماری عروق خونی، اختلال لخته شدن خون یا سکته مغزی
- یک واکنش غیر معمول یا آلرژیک به پروژسترون، سایر هورمون‌ها، داروها، غذاها، رنگ‌ها یا مواد نگهدارنده
تداخل‌های دارویی در تزریق پروژسترون
این دارو را با هیچ یک از موارد زیر مصرف نکنید:
- اتووین
- بوسنتان
- بکساروتن
- کاربامازپین
- کتوکونازول
- فنی توئین
- داروهای باربیتورات برای خواب یا تشنج
عوارض جانبی تزریق پروژسترون
عوارض جانبی که باید در اسرع وقت به پزشک گزارش دهید:
- واکنش‌های آلرژیک: بثورات پوستی، خارش، کهیر، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو
- لخته خون: درد، تورم یا گرمی در ساق پا، تنگی نفس، درد قفسه سینه
- تغییرات بافت: بافت سینه، توده‌های جدید، قرمزی، درد یا ترشح از نوک پستان
- آسیب کبدی: درد بالای شکم سمت راست، از دست دادن اشتها، حالت تهوع، مدفوع روشن، ادرار زرد یا قهوه ای تیره، زردی پوست یا چشم ها، ضعف یا خستگی غیرعادی
- میگرن: سردرد جدید یا بدتر شده
- سکته مغزی: بی حسی یا ضعف ناگهانی صورت، بازو یا پا، مشکل در صحبت کردن، گیجی، مشکل در راه رفتن، از دست دادن تعادل یا هماهنگی، سرگیجه، سردرد شدید، تغییر در بینایی
- درد ناگهانی: درد چشم یا تغییر در بینایی مانند تاری دید، دیدن هاله اطراف نورها، کاهش بینایی
- ترشحات غیرمعمول: ترشحات غیر معمول واژن، خارش یا بو
- تغییر خلق: دتر شدن خلق و خو، احساس افسردگی
عوارض جانبی که معمولاً نیازی به مراقبت پزشکی ندارند (در صورت ادامه یا آزاردهنده بودن به پزشک اطلاع دهید):
- نفخ
- درد یا حساسیت پستان
- سرگیجه
- خواب آلودگی
- سردرد
- سیکل‌های قاعدگی نامنظم یا لکه بینی
- نوسانات خلقی
- حالت تهوع
- تورم مچ پا، دست‌ها یا پاها
احتمال سقط جنین
خبر خوب این است که داشتن یک سقط جنین شما را در معرض افزایش خطر سقط جنین دیگر قرار نمی‌دهد. حتی پس از دو سقط متوالی، احتمال سقط جنین دیگر، کمی بیشتر از زنانی است که هرگز سقط جنین نداشته‌اند. بعد از سه بار متوالی سقط جنین، که پزشکان آن را به عنوان “سقط مکرر” تعریف می‌کنند، احتمال سقط جنین دیگر کمی بیشتر از یک زن معمولی است، اگرچه شانس یک بارداری سالم هنوز خوب است.
جمع بندی
آمپول پروژسترون یک داروی تجویزی است که برای درمان سقط جنین، خونریزی واژینال در بارداری، آمنوره (فقدان قاعدگی) و سایر شرایط هورمونی استفاده می‌شود. این دارو حاوی هورمون پروژسترون است که نقش مهمی در چرخه قاعدگی و بارداری دارد.
عوارض جانبی شایع آمپول پروژسترون عبارتند از:
- درد یا حساسیت پستان
- سرگیجه
- خواب آلودگی
- سردرد
- سیکل‌های قاعدگی نامنظم یا لکه بینی
- نوسانات خلقی
- حالت تهوع
- تورم مچ پا، دست‌ها یا پاها
عوارض جانبی جدی‌تر آمپول پروژسترون عبارتند از:
- واکنش‌های آلرژیک
- لخته خون
- تغییرات بافت سینه
- آسیب کبدی
- میگرن
- سکته مغزی
- درد ناگهانی
- ترشحات غیرمعمول
- تغییر خلق
اگر سقط جنین داشتید و در حال حاضر باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید، قبل از مصرف آمپول پروژسترون با مشاوره پزشکی دریافت کنید.
