درد معده اصطلاحی است که برای توصیف درد در وسط بالای شکم استفاده می شود. این درد ممکن است از نواحی دیگری مانند کیسه صفرا، لوزالمعده و روده کوچک نیز سرچشمه بگیرد. درد معده که به خودی خود یک علامت است نه یک بیماری، ممکن است به تعدادی از شرایط پزشکی اشاره کند که معمولاً خفیف هستند، اما لازم به ذکر است که این علائم می توانند متوسط یا شدید نیز باشند. در ادامه با ما همراه باشید تا علت درد معده و هرآنچه لازم است راجع به آن بدانید را بررسی کنیم.
انواع درد معده
انواع مختلفی از درد معده وجود دارد که با توجه به علت آن، نوع درد نیز ممکن است متفاوت باشد. بررسی نوع و علت درد به شما کمک می کند تا روند درمان را سریع تر و بهتر پیش ببرید. برخی از انواع این دردها عبارتند از:
- معده درد عصبی
- معده درد ناشی از سوءهاضمه
- معده درد ناشی از ورم معده
- معده درد ناشی از اسید معده
- درد معده به علت عدم تحمل لاکتوز
- درد معده ناشی از مصرف دارو
- سرطان معده
- ورم معده
- درد معده ناشی از مشکلات قلبی عروقی
- درد انعکاسی معده
- درد معده ناشی از میگرن
بررسی علت درد معده
دلایل مختلفی برای این درد وجود دارد که از خفیف تا شدید، متغیر است. در اینجا چند دلیل رایج برای درد معده آورده شده است:
سوء هاضمه
سوء هاضمه یک بیماری شایع است که اکثر افراد، حداقل چند بار در زندگی خود آن را تجربه می کنند. این بیماری با احساس پری و ناراحتی در قسمت فوقانی شکم بلافاصله پس از صرف غذا مشخص می شود و ممکن است با احساس سوزش در معده یا مری (سوزش سر دل) به دلیل تجمع اسید در معده همراه باشد و به صورت درد احساس شود.
سوء هاضمه می تواند ناشی از پرخوری یا سریع غذا خوردن یا برخی از غذاهای محرک نظیر غذاهای تند، چرب و … باشد که خطر سوء هاضمه را افزایش می دهند. اگر درست بعد از یک وعده غذایی سنگین ورزش کنید یا خیلی زود بعد از خوردن غذا دراز بکشید، ممکن است دچار سوء هاضمه شوید، زیرا این فعالیت ها هضم غذا را برای بدن سخت تر می کند و خطر ناراحتی شکمی را افزایش می دهد. عوارض جانبی برخی داروها مانند داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی نیز ممکن است باعث سوء هاضمه باشد.
اگرچه اغلب موارد سوء هاضمه یک بار اتفاق می افتد، سوء هاضمه مکرر ممکن است نشانه ای از مشکلات اساسی باشد. بیماری رفلاکس معده که یک اختلال گوارشی است، زمانی رخ می دهد که مایعات اسیدی معده از معده به مری برمی گردند و همچنین زخم معده ممکن است باعث سوء هاضمه و درد معده شود.
اگر سوء هاضمه شما عود می کند و با درد شدید معده و یا کاهش وزن همراه است، برای تشخیص صحیح و مدیریت این بیماری باید با متخصص گوارش یا متخصص داخلی مشورت نمایید.
نفخ (گاز معده)
گاز یک پدیده طبیعی به عنوان بخشی از فرآیند گوارش است. تجمع گاز می تواند باعث احساس “نفخ” شود که ممکن است با درد خفیف و تورم شکم همراه باشد. ممکن است پس از خوردن برخی غذاها مانند لوبیا، سیر، گل کلم و سایر غذاهای پر فیبر، با افزایش تجمع گاز یا نفخ مواجه شوید. این نوع درد معده معمولا به صورت موجی احساس می شود و اغلب گذرا است و جای نگرانی نیست. داروهای بدون نسخه مانند پپتو بیسمول و زغال فعال می توانند به کاهش این درد و فشار کمک کنند.
ویروس معده (آنفولانزای معده)
گاستروانتریت التهاب دستگاه گوارش است که معده و روده را شامل می شود. آنفولانزای معده با وجود نامی که دارد توسط ویروس آنفولانزا ایجاد نمی شود و می تواند روده کوچک و روده بزرگ را نیز درگیر کند. آنفولانزای معده معمولاً توسط ویروس ها ایجاد می شود، اگرچه باکتری ها و انگل ها نیز گاهی اوقات ممکن است علت آن باشند. یک حمله آنفولانزای معده معمولاً منجر به درد معده، استفراغ، ضعف و ناراحتی می شود. این بیماری معمولاً ناگهانی رخ می دهد و کوتاه مدت است. شایع ترین عارضه ای که با آنفولانزای معده همراه است، کم آبی بدن می باشد.
سنگ کیسه صفرا
همانطور که از نام آنها پیداست، سنگ های صفرا ذرات سنگ مانندی هستند که در کیسه صفرا، که اندام کوچکی در زیر کبد قرار دارد و صفرا را ذخیره می کند، رشد می کنند. آنها عمدتاً از کلسترول یا بیلی روبین (محصول زائد ناشی از تجزیه گلبول های قرمز خون در کبد) ساخته شده اند که اجزای صفرا هستند و می توانند از اندازه دانه های ماسه تا اندازه توپ گلف متغیر باشند. سنگ کیسه صفرا ممکن است منجر به علائمی مانند درد معده، استفراغ و خستگی شود.
مشکلات کبد یا پانکراس
گاهی اوقات، درد معده به عنوان نشانه ای از مشکلات در کبد یا پانکراس است. التهاب کبد (هپاتیت) ممکن است منجر به حالت تهوع، استفراغ و درد معده شود که در سمت راست بالای بدن رخ می دهد. اگرچه این درد همیشه یک علامت نیست، اما همان نوع درد در سمت راست بالای شکم که ممکن است در قسمت پایین سمت راست قفسه سینه نیز احساس شود، یکی از علائم بالقوه سرطان کبد می باشد.
پانکراتیت یا التهاب لوزالمعده، اغلب باعث درد میانی سمت چپ بالای شکم در بیشتر افراد می شود و ممکن است با سوء هاضمه، حالت تهوع و نفخ همراه باشد. بسته به شدت تشخیص، درمان و مدیریت برای هر یک از مشکلات مختلف پانکراس یا کبد متفاوت است.
انسداد روده
انسداد روده زمانی اتفاق می‌افتد که دیواره روده ملتهب شده و بافت های اسکار فیبری یا تومورها، انسدادی ایجاد می‌کنند که مسیر روده را مسدود کرده و مسیر عبور مواد زائد گوارشی را مختل می‌کند. انسداد روده معمولاً ناتوان کننده و بسیار دردناک است و ممکن است با استفراغ، درد شدید معده، تورم شکم و یبوست همراه باشد. این وضعیت یک وضعیت اورژانسی در نظر گرفته می شود و در صورت مشکوک شدن به انسداد روده باید بلافاصله به متخصص گوارش مراجعه نمایید.
راه های تشخیص علت درد معده
با توجه به طیف گسترده ای از شرایط که ممکن است باعث درد معده شود، تعیین علت دقیق این درد می تواند فرآیند پیچیده ای باشد که به روش های مختلف بررسی نیاز دارد. پزشک شما معمولاً یک معاینه کلی از رژیم غذایی و سبک زندگی فعلی شما انجام می دهد تا بفهمد که آیا درد و مشکل شما ناشی از یک شرایط خفیف تر مانند یک مورد منفرد سوء هاضمه یا نفخ است یا خیر. اگر پزشک مشکوک باشد که علت درد شما می‌تواند چیز جدی تری باشد، ممکن است روش های تشخیصی تهاجمی تری مانند گاستروسکوپی و کولونوسکوپی یا سی تی اسکن را برای یافتن بهترین درمان برای شما انتخاب کند.
درمان درد معده
اگر درد معده شما نتیجه یک بیماری خفیف مانند سوء هاضمه، نفخ شکم یا آنفولانزای معده است، ممکن است بتوانید با استراحت و مراقبت مناسب بهبود پیدا کنید، اما اگر درد شدیدتر و مداوم بود، لازم است برای تشخیص علت و درمان آن به متخصص گوارش یا متخصص داخلی مراجعه نمایید. برای سوء هاضمه و نفخ، مصرف داروهای بدون نسخه مانند آنزیم های گوارشی، قرص های لاکتاز (اگر درد معده ناشی از عدم تحمل لاکتوز باشد) و زغال فعال می تواند به تسکین نفخ و درد کمک کند. برای تسکین برخی از گرفتگی ها می توانید از کیسه آب گرم نیز استفاده کنید.
نوشیدن مقدار زیادی آب به طور کلی به علائم درد شما کمک می کند. به ویژه در صورت ابتلا به آنفولانزای معده نوشیدن آب بسیار مهم است، زیرا کم آبی بدن یک عارضه شایع است و در این شرایط بدن شما در معرض خطر از دست دادن بیش از حد مایعات قرار می گیرد.
توصیه می کنیم در طول روند بهبودی، از غذاهای ساده و آسان هضم در مقادیر کم استفاده و از غذاهای تند، شور و روغنی که می توانند درد شما را بدتر کنند، خودداری کنید. برخی از انتخاب های غذایی خوب در هنگام درد عبارتند از:
- موز
- فرنی
- بلغور جو دو سر
- کراکر نمکی
- نان تست
- میوه تازه
- آبگوشت
- گوشت های پخته شده
پیشگیری از درد معده
اگر درد شما ناشی از سوء هاضمه یا نفخ است، بهترین راه برای جلوگیری از عود مجدد در آینده، شناسایی غذاهایی است که باعث سوء هاضمه شما می شود. اگر سوء هاضمه شما عود می کند، ممکن است نسبت به نوع خاصی از پروتئین (گلوتن، لاکتوز و غیره) عدم تحمل داشته باشید. اگر مشکوک به عدم تحمل یا حساسیت به برخی مواد غذایی هستید، نظر پزشک خود را جویا شوید و برای کمک به شناسایی غذاهای محرکی که باید از آنها اجتناب کنید، یک دفترچه یادداشت بردارید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم
اگر درمان های خانگی و درمان توسط پزشک عمومی شما مؤثر واقع نشد، درد معده ممکن است ناشی از شرایط پیچیده تر باشد. موارد شدیدتر و مکرر درد معده نیاز به مراجعه به متخصص گوارش یا متخصص داخلی برای تشخیص مشکل و توصیه درمان دارد. در صورت داشتن موارد زیر لازم است به متخصص مراجعه نمایید و نظر پزشک خود را جویا شوید:
- اسهال یا استفراغ مداوم بیش از 12 ساعت، بدون بهبود
- تب
- کاهش وزن سریع
- سیستم ایمنی ضعیف (کودکان خردسال، افراد مسن، افراد مبتلا به بیماری های خود ایمنی، بیماران سرطانی)
- دردی که پس از آسیب یا مصرف دارو ایجاد می شود.
- دردی که بسیار شدید و ناتوان کننده است.
- سابقه خانوادگی سرطان معده یا پانکراس
سخن پایانی
همانطور که گفتیم درد معده ممکن است به دلایل مختلفی در افراد رخ دهد. گاهی این دردها موقت و جزئی هستند که نیاز به درمان جدی نخواهند داشت، اما افرادی که به طور مداوم دردهای مختلف معده را تجربه می کنند، لازم است برای تشخیص و درمان به متخصص گوارش یا متخصص داخلی مراجعه نمایند. سایت تلفن خونه این امکان را برای بیماران فراهم آورده تا در سریع ترین زمان ممکن و با کمترین هزینه بتوانند با متخصص مربوطه مشورت نمایند.
