تورم در پاها معمولا در اواخر بارداری رخ می‌دهد، زمانی که وزن رحم و جنین فشار اضافی روی پاها ایجاد می‌کند، این اتفاق می‌افتد. این فشار می‌تواند گردش خون را کاهش و تجمع مایعات را افزایش دهد که همین موضوع باعث ایجاد ورم در بارداری می‌شود. ممکن است افراد بتوانند با استفاده از روش‌های خانگی، مانند بالا بردن پاها روی بالش هنگام خوابیدن، اجتناب از ایستادن برای مدت طولانی و مصرف آب کافی، ورم پاها را در طول بارداری کاهش دهند.
با این حال ورم پا در بارداری ممکن است نشان از یک مشکل پزشکی در دروان بارداری باشد. در ادامه این مقاله، ما به روش‌هایی که مادران باردار می‌توانند در خانه برای کاهش تورم پا انجام دهند، می‌پردازیم. همچنین نشانه‌هایی که ممکن است به بیماری‌های جدی‌تر اشاره داشته باشد را مورد بحث قرار می‌دهیم و توضیح می‌دهیم که در مورد این موضوع چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید.
علت ورم پا در بارداری
تورم در برخی از قسمت‌های بدن اتفاقی طبیعی در دوران بارداری است. این موضوع اغلب به این دلیل رخ می‌دهد که بدن در این دوران مایعات بیشتری تولید کرده تا به رشد جنین کمک کند. همچنین، در این زمان گردش خون کاهش می‌یابد که می‌تواند به افزایش و تجمع مایعات به خصوص در ناحیه پا کمک کند. ناحیه پاها و به خصوص مچ پا ممکن است به دلیل بزرگ شدن رحم با رشد جنین تورم کنند که این مضوع باعث افزایش فشار بر روی وریدهای تحتانی بدن شده و تجمع مایعات اتفاق می‌افتد. تورم پاها در مراحل بعدی بارداری یا سه ماهه سوم بیشتر رخ می‌دهد. دلیل این امر این است که جنین بزرگتر است و فشار بیشتری بر پاها ایجاد می‌کند. در زنانی که در طول بارداری با تورم پا مواجه می‌شوند، تورم به طور معمول همراه با علائم زیر دیده می‌شود:
- به تدریج ظاهر می‌شود
- در هوای گرم بدتر می‌شود
- در پایان روز بدتر می‌شود
- هنگام خوابیدن یا بلند کردن پاها کمتر می‌شود
- در هر دو پا یکسان است
درمان‌های خانگی ورم پا در دوران بارداری
توجه داشته باشید که پیش از هز اقدامی برای رفع ورم پا در منزل باید علت ایجاد آن را جویا شوید، در نتجه باید در مورد این مضوع با متخصص زنان مشورت کنید. اما در ادامه نکاتی که توضیح داده می‌شود برای کاهش ورم پاها در طول دوران بارداری کمک کننده خواهد بود:
- اجتناب از ایستادن برای مدت طولانی، زیرا این کار ممکن است باعث افزایش فشار در پاها شده و باعث تورم بیشتر شود
- گذاشتن پا بر روی یک صندلی برای افزایش جریان خون به سمت قلب
- قرار دادن پاها روی بالش در حین خواب
- پوشیدن جوراب‌های پشتیبان یا جوراب‌های واریسی برای کمک به بهبود جریان خون در پاها
- فعال بودن در طول روز، با پیاده روی‌های کوتاه یا انجام ورزش‌های آرام
- محدود کردن مصرف نمک
- نوشیدن آب کافی 8-10 لیوان در روز به منظور پیشگیری از کم آبی بدن
- اجتناب از مصرف کافئین، زیرا یک ماده دیورتیک است. یعنی باعث افزایش تولید ادرار می‌شود
- پوشیدن لباس‌های راحت و گشاد
- پوشیدن جوراب‌های گشاد و کفش‌های راحت
- اجتناب از نشستن برای مدت طولانی
- ماندن در جای خنک و گذراندن زمان محدود در فضاهای با آب و هوای گرم
- خوابیدن در سمت چپ بدن، که می‌تواند به افزایش جریان خون به سمت قلب کمک کند
- ماساژ پا با هدف افزایش گردش خون
آیا ورم پا در بارداری نشان دهنده بیماری است؟
گاهی اوقات، تورم ممکن است نشانه‌ای از مشکلات سلامتی در دوران بارداری باشد. خانم‌ها در صورت مشکوک بودن به بیماری یا مشاهده هر گونه افزایش ناگهانی یا یرسع در تورم پا و سایر نقاط بدن به پزشک مراجعه کنند. در ادامه به بیماری‌هایی که از ورم پا از نشانه‌های آن است می‌پردازیم:
پره اکلامپسی
افزایش ناگهانی در ورم پاها می‌تواند نشانه‌ای از پری‌اکلامپسی باشد. زنان ممکن است همچنین تورم در ناحیه صورت، ورم دور چشم‌ها یا افزایش ناگهانی در ورم دست‌ها را مشاهده کنند. اگر ورم در پاها بسیار شدید باشد، فشار دادن سطح پوست ممکن است برای چند ثانیه باعث فرورفتگی شود و باقی بماند. همچنین ممکن است تغییر رنگ در نایحه پا هم وجود داشته باشد.
پره اکلامپسی یکی از عوارض بارداری است که ممکن است در این دوران یا پس از آن رخ دهد. پره اکلامپسی باعث افزایش فشار خون بسیار زیاد و سایر مشکلات در زنان باردار می‌شود. این وضعیت معمولاً پس از 20 هفته از شروع بارداری یا تا 6 هفته پس از زایمان ادامه دارد. پره اکلامپسی ممکن است به سرعت پیشرفت کند و بدون درمان برای مادر و نوزاد بسیار خطرناک باشد. پزشک ممکن است داروهای ضدفشارخون را برای کاهش فشار خون ناشی از پره اکلامپسی تجویز کند. اگر بارداری به 37 هفته یا بیشتر رسیده باشد، ممکن است متخصصین زنان توصیه کنند که نوزاد زودتر به دنیا آید.
ترومبوز ورید عمیقی
تورم نامنظم در پاها یا پاشنه‌ها ممکن است به دلیل به وجود آمدن یک لخته خون، که به عنوان ترومبوز ورید عمیق (DVT) شناخته می‌شود، باشد. زنان باردار و زنانی که در 3 ماه گذشته زایمان کرده‌اند، دارای خطر بیشتری از بروز DVT نسبت به زنانی هستند که باردار نیستند. دلیل این موضوع این است که در طول بارداری، لخته‌های خون بیشتری به راحتی ایجاد می‌شوند تا با از دست دادن بیش از حد خون در زمان زایمان جلوگیری شود.
جنین در حال رشد همچنین فشاری بر روی پاها وارد می‌کند که می‌تواند گردش خون را کاهش دهد. کمتر حرکت داشتن نسبت به حالت عادی هم در طول بارداری و دوره نقاهت پس از زایمان نیز می‌تواند جریان خون در پاها را کاهش دهد. پزشک ممکن است دارویی به نام هپارین با وزن مولکولی پایین را برای جلوگیری یا درمان لخته‌های خون و DVT تجویز کند. این دارو با نام انوکساپارین نیز شناخته می‌شود که زیر پوست تزریق خواهند شد.
چه زمانی برای تورم پا در طول بارداری باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که مادران باردار یک افزایش ناگهانی در تورم پاها، دست‌ها یا صورت یا اطراف چشم‌ها متوجه شوند، باید بلافاصله با پزشک تماس بگیرند. تورم ناگهانی می‌تواند نشانه‌ای از پره اکلامپسی باشد، این بیماری نیازمند درمان پزشکی به صورت فوری است. زنان باردار در صورت مشاهده و تجربه هرگونه تورم نامتقارن، درد، قرمزی یا احساس گرما در یک پا باید به پزشک مراجعه کنند، زیرا این علائم ممکن است نشانه‌ای از ترومبوز ورید عمقی (DVT) باشند. داشتن لخته خون در بدن بسیار خطرناک است زیرا ممکن است این لخته خون حرکت کرده و به سمت قلب یا مغز برود. نتیجه این کار بروز سکته است.
جمع بندی
تورم در پاها معمولاً یک ویژگی طبیعی از مراحل آخر بارداری است و دلیلی برای نگرانی برای این موضوع نیست. بدن در طول بارداری آب اضافی ذخیره می‌کند. همچنین، فشار ناشی از رشد جنین می‌تواند گردش خون در پاها را کاهش دهد که باعث تورم پاها می‌شود. درمان‌های خانگی برای کاهش تورم پا در طول بارداری شامل بلند کردن پاها در هنگام نشستن و پوشیدن کفش‌های گشاد و راحت می‌شود. مصرف زیاد آب، انجام تمرینات ملایم منظم و اجتناب از ایستادن برای مدت طولانی همگی به کاهش تورم پا در طول بارداری کمک می‌کند. در صورتی که تورم پا تشدید شد و علائمی به جز تورم پا مشاهده کردید، مشاوره با دکتر زنان در این زمان بسیار کمک کننده خواهد بود.
