علت فشار خون پایین چیست و تا چه حد خطرناک است؟

همان طور که فشار خون بالا خطرناک است، فشار خون پایین هم به همان اندازه مهم است و باید فوراً پیگیری شود. فشار خون پایین، یعنی فشار خون کمتر از 60/90 میلی‌متر جیوه باشد. مشکلات مختلفی می‌توانند باعث فشار خون پایین شوند و درمان آن بسته به علت آن متغیر است. علائم فشار خون پایین شامل سرگیجه و اغما می‌شود، اما برخی افراد علامتی ندارند. آنچه در این مقاله می‌خوانید انواع فشار خون؛ علائم و دلایل انواع فشار خون و نکات مهمی درباره مدیریت این شرایط توضیح داده می‌شود.

فشار خون چیست؟

پیش از اینکه در مورد فشار خون پایین صحبت کنیم، ابتدا باید بدانید که فشار خون چیست؟ خون شما با هر ضربان قلب به شریان‌های شما فشار می‌آورد. به نیرویی که خون به دیواره شریان شما فشار می آورد، فشار خون می‌گویند. فشار خون در پاسخ به فعالیت‌های منظم شما، مانند خوابیدن و حرکت در اطراف، بالا و پایین می‌شود. اصطلاح پزشکی فشار خون پایین، همان افت فشار خون است و علت فشار خون پایین در افراد مختلف بسته به شرایط آنها متفاوت خواهد بود. فشار خون از دو اندازه گیری تشکیل شده است:

• فشار سیستولیک (یا سیستول) اندازه گیری پمپاژ خون شما از طریق شریان ها هنگام فشرده شدن بطن های قلب است. سیستول خون بدن شما را تامین می کند.
• فشار دیاستولیک (یا دیاستول) اندازه گیری دوره‌های استراحت است. دیاستول با پر کردن عروق کرونر قلب شما را با خون تامین می‌کند.

اندازه گیری فشار خون شما از دو عدد تشکیل شده است: ابتدا اندازه گیری سیستولیک و سپس اندازه گیری دیاستولیک. داشتن فشار خون پایین در بیشتر موارد خوب است، اما گاهی اوقات می‌تواند باعث احساس خستگی یا سرگیجه شود. در این موارد، افت فشار خون می‌تواند نشانه یک بیماری زمینه‌ای باشد که باید درمان شود. فشار خون در بزرگسالان به عنوان فشار خون پایین‌تر از 90/60 تعریف می‌شود. علت پایین بودن مینیمم فشار خون دلایل تخصصی دارد که برای این موضوع می‌توانید مشاوره آنلاین با دکتر قلب داشته باشید.

علت فشار خون پایین چیست؟

همه افراد فشار خون پایین را تجربه کرده‌اند. تنظیم داخلی جریان خون شما گاهی اوقات می‌تواند باعث شود که فشار خون کمتر از حد طبیعی داشته باشید. برخی از افراد دائماً افت فشار خون و بدون علائم دارند که علت افت فشار خون از این نوع ناشناخته است. حال این سوال ایجاد می‌شود که علت افت لحظه ای فشار خون چیست؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم کاهش ناگهانی فشار خون ممکن است پس از رویدادهای خاصی رخ دهد که این رویدادها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• ایستادن سریع
• خوردن یک وعده غذایی
• احساس ترس ناگهانی یا تجربه یک رویداد تکان دهنده

شرایطی که ممکن است علت پایین بودن فشار خون باشد

برخی شرایط می‌توانند باعث دوره‌های طولانی افت فشار خون شوند که در صورت عدم درمان می‌تواند خطرناک شود. این شرایط عبارتند از:

• • بارداری، به دلیل افزایش تقاضای خون از سوی فرد باردار و جنین در حال رشد
  • اختلال در گردش خون ناشی از حمله قلبی یا بیماری قلبی
  • کم آبی بدن (برای مثال اگر استفراغ می کنید و نمی توانید مایعات را تحمل کنید یا اسهال شدید دارید.)
  • اختلالات غدد درون ریز، مانند دیابت، نارسایی آدرنال و بیماری تیروئید
  • اختلال عملکرد اتونومیک، آسیب به اعصابی که برخی از عملکردهای بدن را کنترل می‌کنند
  • استراحت طولانی مدت در رختخواب
  • شوک، یک وضعیت جدی که در آن اندام‌های حیاتی شما اکسیژن کافی دریافت نمی‌کنند
  • شوک آنافیلاکتیک، شکل شدید واکنش آلرژیک
  • از دست دادن مقدار زیادی خون از طریق آسیب
  • عفونت‌های خونی

چه داروهایی باعث افت فشار خون می‌شود؟

برخی از داروها همچنین ممکن است باعث کاهش فشار خون شما شوند. بتا بلوکرها و نیتروگلیسیرین که برای درمان بیماری قلبی استفاده می‌شوند، می‌توانند این اثر را داشته باشند. دیورتیک‌ها یا همان داروهای ادرار آور، داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای و داروهای درمان اختلال نعوظ نیز می‌توانند باعث افت فشار خون شوند. اگر دارویی که مصرف می‌کنید باعث کاهش فشار خون شما شود، پزشک ممکن است دوز را تنظیم کند یا دارو را تغییر دهد و این امر معمولا افت فشار خون را بهبود می‌بخشد. بسیاری از دارو علت بالا رفتن فشار خون است؛ 12 علت اصلی فشار خون بالا را می‌توانید در این مقاله بخوانید.

علت فشار خون پایین در افراد مسن

افت فشار خون در افراد مسن یک بیماری شایع است و اغلب افراد متوجه آن نخواهند بود، مگر زمانی که فشار خون پایین باعث بروز علائمی در آنها شود. افت فشار خون پایین در افراد مسن اغلب با علائم زیر همراه خواهد بود:

• احساس خستگی
• گیجی
• سرگیجه
• حالت تهوع
• وزوز گوش
• حس سبکی در سر
• تاری دید
• درد قفسه سینه
• گر گرفتگی صورت

دلایل و شرایط بسیاری وجود دارد که ممکن است باعث افت فشار خون در سنین بالا و افراد مسن شود. برخی از علل فشار خون پایین در افراد مسن عبارتند از:

• اضافه وزن بیش از حد
• کشیدن سیگار
• استرس
• کم تحرک بودن
• سابقه بیماری فشار خون پایین
• نوشیدنی های الکلی
• کافئین
• خواب نامنظم و ناکافی

افت فشار خون در چه افرادی بیشتر دیده می‌شود؟

بیماری‌های سیستم عصبی مرکزی: افرادی که شرایطی مانند بیماری پارکینسون دارند، این حالت می‌تواند تأثیری بر نحوه کنترل سیستم عصبی بر فشار خون شما داشته باشد. افراد مبتلا به این بیماری‌ها ممکن است پس از غذا خوردن اثرات فشار خون پایین را احساس کنند زیرا سیستم گوارش آن‌ها در حین هضم غذا، بیشتر از حد نرمال از خون استفاده می‌کند.

شرایط تهدید کننده زندگی: این شرایط شامل ریتم‌های نامنظم قلبی (آریتمی‌ها)، سکته ریوی (PE)، حملات قلبی و آمبولی ریه می‌شود. واکنش‌های حساسیتی تهدید کننده زندگی (آنافیلاکسی) یا واکنش‌های ایمنی به عفونت‌های شدید (سپسیس) نیز می‌تواند باعث کاهش فشار خون شود.

افراد دارای بیماری قلب و ریه: ممکن است با داشتن ضربان قلب خیلی بالا یا خیلی آهسته دچار افت فشار خون شوید. علاوه بر این اگر ریه‌های شما به درستی کار نمی‌کنند، فشار خون پایین می‌آید. ضعف عضله قلب یکی از دلایل دیگر پایین بودن فشار خون است.

افرادی که از الکل و داروهای گیاهی استفاده می‌کنند: داروهای گیاهی می‌توانند فشار خون شما را پایین بیاورند، همچنین استفاده از الکل (برای یک مدت کوتاه) نیز باعث افت فشار خون می‌شود. مکمل‌های گیاهی خاص، ویتامین‌ها یا داروهای خانگی نیز می‌توانند فشار خون شما را کاهش دهند. به همین دلیل همیشه زمانی که افت فشار خون پیدا کردید، اگر پیش از داروهای گیاهی استفاده کردید حتما به پزشک اطلاع دهید.

دلایل فشار خون پایین در خانم‌ها

علت پایین بودن فشار خون در خانم علت‌های مختلفی دارد. برخی شرایط وجود دارد که در خانم‌ها بیشتر از آقایان باعث افت فشار خون می‌شوند. اغلب فشار خون پایین در خانم‌ها به دلایل زیر ایجاد می‌شود:

• • بارداری: تغییرات در دوران بارداری باعث می‌شود رگ‌های خونی به سرعت منبسط شوند و این تغییرات ممکن است باعث کاهش فشار خون شود. فشار خون پایین در 24 هفته اول بارداری شایع است و فشار خون معمولاً پس از زایمان به سطح قبل از بارداری باز می‍‌گردد.
  • بیماری‌های مرتبط با اختلال هورمونی (اختلالات غدد درون ریز): شرایطی که بر غدد پاراتیروئید یا آدرنال تأثیر می‌گذارد، مانند بیماری آدیسون، ممکن است باعث کاهش فشار خون شود. قند خون پایین (هیپوگلیسمی) و گاهی اوقات دیابت نیز ممکن است فشار خون را کاهش دهد.
  • از دست دادن خون: از دست دادن مقدار زیادی خون، مانند آسیب یا خونریزی داخلی و پریود، حجم خون را کاهش می‌دهد و منجر به افت شدید فشار خون می‌شود.
  • عفونت شدید (سپتی سمی): هنگامی که یک عفونت در بدن وارد جریان خون می‌شود، می‌تواند منجر به کاهش فشار خون شود.

علائم فشار خون پایین چیست؟

از آنجا که افت فشار خون می‌تواند خطرناک باشد شناخت علائم آن می‌تواند برای اقدام سریع مناسب بسیار مهم است:

• ضربان قلبی که خیلی کند یا خیلی سریع است
• رنگ پوستی که روشن‌تر از حالت معمول خود به نظر می‌رسد
• برون ده قلبی کم باشد

استرس و فشار خون پایین

استرس یکی از شایع ترین علل فشار خون بالا است. اغلب به افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی گفته می شود که تا حد امکان مراقب افزایش سطح استرس و اضطراب باشند و این به این دلیل است که میزان فشار استرس و اضطراب بر روی قلب می‌تواند بسیار خطرناک باشد. با کمال تعجب، چیزی که بسیاری از افراد متوجه نمی‌شوند این است که اضطراب می‌تواند باعث کاهش فشار خون نیز شود و ترس و افت فشار خون رابطه ی مستقیمی خواهند داشت. در برخی موارد، این افت فشار خون که اغلب با اضطراب همراه است، می‌تواند علائم بیشتر و ناراحت کننده ایجاد کند و اگر فردی در گذشته دچار حمله پانیک شده باشد، فشار خون پایین می‌تواند خطر حملات پانیک در آینده را افزایش دهد.

درمان سردرد ناشی از افت فشار خون

در حالی که بسیاری از افراد مبتلا به فشار خون پایین ممکن است علائمی را تجربه نکنند، برخی افراد با افت فشار، دچار سردرد می‌شوند. فشار خون بسیار بالا یا بسیار پایین می‌تواند نشان دهنده یک بیماری یا مشکل زمینه‌ای باشد که نیاز به درمان خواهد داشت. هنگامی که فردی فشار خون پایین دارد، ممکن است سردرد و طیف وسیعی از علائم دیگر از جمله حالت تهوع و سبکی سر را تجربه کند که گاهی اوقات، این علائم نیاز به مراقبت پزشکی دارند.

برخی از داروها ممکن است باعث شوند بدن مایعات بیشتری از دست بدهد که همین امر منجر به کاهش حجم خون، کاهش فشار خون و گاهی اوقات سردرد می شود. تغییر در وضعیت بدن همچنین ممکن است باعث سردرد به دلیل فشار خون پایین شود. تجربه برخی از اشکال افت فشار خون، مانند افت فشار خون ارتواستاتیک ناشی از ایستادن بیش از حد سریع، ممکن است در برخی افراد علائم ایجاد کند.

اگر فشار خون پایین دلیل سردرد شما باشد، اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای حفظ فشار خون خود انجام دهید. برخی از این اقدامات عبارتند از:

• هیدراتاسیون: اطمینان از اینکه به خوبی هیدراته شده اید و آب مصرف کرده‌اید، یکی از مهم ترین کارهایی است که می‌توانید برای مبارزه با افت فشار خون انجام دهید. در حالی که میزان مصرف مایعات لازم برای هر فرد بر اساس وزن بدن، سطح فعالیت و محیط زندگی متفاوت است، یکی از راه ‌های اطمینان از نوشیدن آب کافی توجه به رنگ ادرار است. رنگ ادرار زرد کم رنگ طبیعی است، در حالی که ادرار تیره نشان دهنده کم آبی بدن خواهد بود.
• تغذیه: شاید شنیده باشید که خوردن نمک زیاد باعث افزایش فشار خون می‌شود. در واقع بدن برای نگه داشتن آب به نمک نیاز دارد. کسانی که فشار خون پایین دارند ممکن است از افزایش میزان نمک در رژیم غذایی خود سود ببرند. برای برخی از افراد مبتلا به افت فشار خون ارتواستاتیک ممکن است به همین دلیل قرص نمک تجویز شود. اطمینان حاصل کنید که سطح کافی از ویتامین‌ها و مواد معدنی را نیز دریافت می‌کنید، زیرا کمبود ویتامین B12، اسید فولیک و آهن می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند.
• سبک زندگی: علاوه بر هیدراتاسیون و تغذیه، برخی ملاحظات سبک زندگی دیگر نظیر موارد زیر می‌تواند به جلوگیری از افت فشار، به ویژه برای کسانی که فشار خون پایین دارند، کمک کند:

• • شرکت در یک برنامه ورزشی یا فیزیوتراپی
  • به آرامی از حالت دراز کشیده یا نشسته بلند شوید.
  • پرهیز از وعده های غذایی با حجم زیاد (به جای آن وعده های غذایی کوچکتر در طول روز مصرف کنید)
  • استفاده از جوراب های فشاری یا باندر شکمی
  • انجام حرکت هایی مانند کشش عضلات پا و شکم هنگام ایستادن

آیا فشار خون پایین باعث مرگ می‌شود؟

همانطور که گفتیم اندازه گیری فشار خون دو عدد دارد. عدد بالایی فشار خون سیستولیک است که نشان می‌دهد خون شما در هنگام ضربان قلب چه فشاری بر دیواره شریان‌ها وارد می‌کند و عدد پایین تر نشان می‌دهد که خون چه فشاری بر دیواره رگ‌ها در حالی که قلب در بین ضربان‌ها استراحت می‌کند، وارد می‌کند.

هنگامی که فشار خون سیستولیک معمولاً به زیر 95 میلی متر جیوه می‌رسد، ممکن است خطر مرگ را به همراه داشته باشد. با این حال، این عدد می‌تواند بسیار متفاوت باشد، زیرا برخی از افراد به طور کلی از فشار خون پایین تری برخوردار هستند. فشار خون پایین به تنهایی باعث مرگ نمی‌شود. بنابراین، تعیین محدوده مرگ و میر دقیق فشار خون پایین دشوار است. برخی از علائم و نشانه های رایج که ممکن است نشان دهنده‌ی این باشد که فشار خون پایین خطر مرگ را به همراه دارد، عبارتند از:

• • • دست‌ها و پاهای سرد
    • سردرگمی ذهنی
    • افزایش خواب
    • بی قراری
    • کاهش مصرف غذا و مایعات
    • تغییرات در تنفس
    • کاهش خروجی ادرار