عمل کورتاژ و دیلاتاسیون (D&C) اصولاً یک روش تشخیصی برای نمونه برداری از آندومتر (لایه داخلی رحم) است، اما ممکن است برای درمان شرایطی مانند سقط جنین ناقص هم استفاده شود. در این روش ابتدا دهانه رحم اتساع پیدا کرده، به‌طوری که پوشش رحم (آندومتر) را می‌توان با یک ابزار قاشقی شکل، به نام «کورت» برداشت. علاوه بر این، عمل کورتاژ بافت و بقایای حاملگی را از داخل رحم حذف می‌کند. همچنین نمونه‌ای از آندومتر در تشخیص علت خونریزی شدید پس از پریود و یا خونریزی پس از قطع پریود مفید است. آنچه در این مقاله می‌خوانید در مورد اینکه عمل کورتاژ چیست و چگونه انجام می‌شود. همچنین به نکاتی که باید قبل و بعد از آن بدانید می‌پردازیم.
دلایل عمل کورتاژ
معمولاً این جراحی به‌منظور کمک به‌تعیین علت خونریزی غیرطبیعی رحم انجام می‌شود. همچنین برای کمک به تعیین میزان غیرطبیعی بودن آندومتر زمانی که پزشک شک به سرطان دارد از طریق نمونه برداری کاربرد دارد و در مطب پزشک انجام شود. دیلاتاسون و کورتاژ نیز گاهی برای برداشتن بافت‌های باقی‌مانده که پس از سقط جنین باقی می‌ماند، استفاده می‌شود.
در حین یا بعد از سقط جنین یا برای برداشتن جفت باقی‌مانده بعد از زایمان، بافت رحم باید برداشته شود. این کار به‌جلوگیری از عفونت یا خونریزی شدید کمک می‌کند. همچنین این روش در تشخیص یا درمان خونریزی غیرطبیعی رحم تأثیر دارد. علاوه بر آن ممکن است، به‌تشخیص یا درمان توده‌هایی مانند فیبروم، پولیپ، عدم تعادل هورمونی یا سرطان رحم کمک کند. پس از انجام کورتاژ نمونه‌ای از بافت رحم، زیر میکروسکوپ، برای بررسی سلول‌های غیرطبیعی مشاهده می‌شود.
چه زمانی باید از کورتاژ برای سقط جنین استفاده کرد؟
آیا عمل کورتاژ جنبه درمانی دارد؟
عمل کورتاژ D&C (Dilation and Curettage) به تشخیص متخصص زنان برای درمانی بعضی از شرایط کاربرد دارد، پزشک محتویات داخل رحم شما را در این روش برمی‌دارد. این کار ممکن است در موارد زیر استفاده شود:
- از عفونت یا خونریزی شدید جلوگیری کند به پاکسازی بافت‌هایی که پس از سقط جنین باقی می‌مانند، کمک کند.
- یک تومور را که به جای یک بارداری معمولی شکل می‌گیرد را بردارد. این شرایط همچنین به عنوان یک بارداری مولار شناخته می‌شود.
- از خونریزی بیش از حد پس از زایمان پیشگیری کند با پاکسازی کامل جفت که در رحم باقی مانده است.
- برداشت پولیپ‌های ناحیه سرویکس یا رحمی را که معمولاً غیر سرطانی هستند.
اقدامات لازم پیش از عمل کورتاژ چیست؟
کورتاژ می‌تواند در مطب پزشک، کلینیک سرپایی یا بیمارستان انجام شود. این روش معمولاً 10 تا 15 دقیقه طول می‌کشد، اما ممکن است نیاز باشد تا حدود پنج ساعت در مطب، کلینیک یا بیمارستان بمانید. پزشک شما به شرح‌حال کامل پزشکی و یک فرم رضایت‌نامه امضا شده نیاز دارد. در صورت داشتن شرایط زیر حتماً به پزشک اطلاع دهید:
- در صورتی که مشکوک به بارداری هستید.
- به دارویی خاص، ید یا لاتکس حساسیت دارید.
- سابقه اختلالات خونریزی دارید یا از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنید.
عمل کورتاژ چگونه انجام می‌شود؟
معمولاً ابتدا یک داروی آرامبخش برای کمک به آرامش شما تجویز می‌شود. بیشتر اوقات، از بیهوشی عمومی استفاده می‌شود؛ اما ممکن است از بیهوشی از طریق وریدی یا بیهوشی پاراسرویکال نیز استفاده شود. در صورت استفاده از بیهوشی عمومی باید آماده باشید که بعد از عمل، شخصی شما را به خانه برساند.
در ادامه ممکن است به شما آنتی‌بیوتیک به‌صورت داخل وریدی یا خوراکی، برای کمک به‌جلوگیری از عفونت داده شود. همچنین دهانه رحم معاینه می‌شود تا مشخص شود که آیا باز است یا خیر. اگر دهانه رحم بسته باشد، گشادکننده‌ها (ابزارهای باریک در اندازه‌های مختلف) برای باز کردن دهانه رحم وارد می‌شوند تا ابزارهای جراحی از آن عبور کنند. یک اسپکولوم برای باز نگه داشتن دهانه رحم، در بدن قرار خواهد گرفت.
در روش آسپیراسیون خلاء (که به آن کورتاژ ساکشن نیز گفته می‌شود) از یک کانولای پلاستیکی (لوله انعطاف‌پذیر) متصل به دستگاه مکنده برای برداشتن محتویات رحم استفاده می‌شود. قطر کانول تقریباً به میلی‌متر و به‌اندازه هفته‌های بارداری است. به‌عنوان مثال، یک کانول 7 میلی‌متری برای بارداری در هفته هفتم بارداری استفاده می‌شود. استفاده از کورت (حلقه با لبه تیز) برای خراش دادن پوشش داخلی رحم نیز ممکن است مورد استفاده قرار گیرد، اما این کار اغلب ضروری نیست. ممکن است بافت برداشته شده در طول این روش برای آزمایش، به آزمایشگاه آسیب‌شناسی یا همان پاتولوژی فرستاده شود.
هنگامی که پزشک متوجه شد که رحم سفت و خونریزی متوقف شده یا به حداقل رسیده، اسپکولوم برداشته می‌شود و شما برای بهبودی و ریکاوری پس از عمل آماده می‌شوید.
آیا از قرص سایتوتک پیش از عمل کورتاژ استفاده می‌شود؟
در برخی موارد، ممکن است چند ساعت یا حتی یک روز پیش از اقدام، شما احساس کرده باشید که دهانه رحم شما باز شده است. این موضوع باعث می‌شود گردن رحم شما به تدریج باز شود و معمولاً در مواردی که نیاز به گشوده شدن بیشتری دارید از روش‌های استاندارد D&C همچون پایان دادن به بارداری یا با انواع خاصی از هیسترواسکوپی، استفاده می‌شود.برای تسهیل درگشودگی دهانه رحم، پزشک شما ممکن است از دارویی به نام سایتوتک استفاده کند که به صورت خوراکی یا واژینال تجویز شده و برای نرم کردن دهانه رحم می‌باشد.
نکاتی که بعد از عمل کورتاژ باید در نظر بگیرید:
اکثر زنان در عرض چند ساعت پس از عمل از مرکز جراحی یا بیمارستان مرخص می‌شوند. اگر عوارضی وجود داشته باشد یا مشکلات پزشکی دیگری داشته باشید، ممکن است نیاز به مدت زمان بیشتری برای ماندن در مرکز پزشکی داشته باشید. به‌احتمال زیاد به شما یک آنتی‌بیوتیک برای کمک به جلوگیری از عفونت و احتمالاً مقداری داروی ضددرد برای کمک به رفع گرفتگی اولیه بعد از عمل داده می‌شود.
بعد از کورتاژ چند روز استراحت لازم است؟
پس از عمل کورتاژ، به کسی نیاز دارید که شما را به خانه ببرد. اگر بیهوشی عمومی داشتید، ممکن است برای مدتی احساس گیجی کنید و حالت تهوع و استفراغ مختصری داشته باشید؛ اما می‌توانید در عرض یک یا دو روز به فعالیت‌های عادی خود بازگردید.
بیشتر زنان می‌توانند در عرض چند روز به فعالیت‌های عادی بازگردند. برخی از زنان نیز احساس خوبی دارند و در عرض 24 ساعت می‌توانند به فعالیت‌های عادی و غیرشدید خود بازگردند. ممکن است در ابتدا مقداری گرفتگی دردناک را تجربه کنید، اما این گرفتگی نباید بیش از 24 ساعت طول بکشد. گرفتگی و خونریزی خفیف را می‌توان از چند روز تا 2 هفته انتظار داشت. ایبوپروفن معمولاً برای درمان گرفتگی عضلات پیشنهاد می‌شود.
آیا بعد از عمل کورتاژ رابطه جنسی خطرناک است؟
حداقل به مدت 2 هفته یا تا زمانی که خونریزی متوقف شود، نباید چیزی را در ناحیه واژن قرار دهید (از جمله استفاده از دوش واژینال یا داشتن رابطه جنسی). پزشک شما باید دستورالعمل‌های خاصی را برای از سرگیری مقاربت و رابطه جنسی به شما آموزش بدهد.
تا زمانی که عادت ماهانه بعدی‌تان شروع نشده، که می‌تواند بین 2 تا 6 هفته پس از عمل کورتاژ باشد، نباید از تامپون استفاده کرد. زمان بازگشت تخمک‌گذاری مشخص نیست، بنابراین هنگامی که آمیزش جنسی مجاز است، باید از یک روش پیشگیری از بارداری استفاده کنید تا زمانی که پزشک به شما بگوید که برای باردار شدن مجدد مشکلی ندارید. بعد از عمل حتماً باید با متخصص زنان در ارتباط باشید.
خطرات اتساع و کورتاژ (D&C) چیست؟
روش کورتاژ کم‌خطر و عوارض جدی کمی دارد. تجربه خونریزی واژینال و یا گرفتگی لگن (شبیه دردهای قاعدگی) برای چند روز پس از انجام این عمل طبیعی است. به طور معمول، داروهای مسکن بدون نسخه برای کنترل درد کافی هستند. در ادامه به عوارضی که ممکن است طی این عمل برای‌تان اتفاق بیفتند، می‌پردازیم:
- سوراخ شدن رحم (پارگی کوچک در رحم) که اگر نوک کورت از دیواره رحم شما عبور کند، ممکن است اتفاق بیفتد
شایع‌ترین عارضه‌ای که می‌تواند رخ دهد، سوراخ شدن رحم با دیلاتاتور یا کورت است. هنگامی که این اتفاق بیفتد، تا زمانی که هیچ اندام داخلی (روده، مثانه، یا راست روده) یا رگ‌های خونی بزرگ آسیب نبیند، سوراخ معمولاً بدون جراحی بیشتر، بهبود می‌یابد. خطر این مشکل در بیمارانی که در آن‌ها دهانه رحم باریک است (تنگی دهانه رحم دارند) یا در زنانی با آناتومی داخلی رحمی غیرنرمال افزایش می‌یابد. این خطر همچنین در صورتی که رحم آلوده باشد یا تحت عمل جراحی قبلی مانند سزارین یا میومکتومی قرار گرفته باشد، افزایش می‌یابد. آسیب به دهانه رحم یکی دیگر از عوارض احتمالی است. پارگی یا بریدگی دهانه رحم معمولاً با اعمال فشار و استفاده از داروهای موضعی برای توقف خونریزی قابل درمان است. در برخی موارد، ممکن است نیاز به بخیه در دهانه رحم باشد، اما این امر رایج نیست.
- سندروم آشرمن ( چسبندگی رحم)
در موارد نادر، اگر پس از سقط جنین کورتاژ صورت بگیرد، ممکن است به سندرم آشرمن ( چسبندگی رحم) مبتلا شوید. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که چسبندگی‌ها یا نوارهایی از بافت اسکار در رحم شما ایجاد شود. در سندرم آشرمن، بافت اسکار بین دیواره‌های رحم شما ایجاد می‌شود. سپس دیوارها به هم می‌چسبند. این وضعیت می‌تواند باعث ناباروری شود و جریان قاعدگی شما را تغییر دهد؛ اما معمولاً چسبندگی‌ها با انجام جراحی توسط متخصص زنان درمان می‌شود.
- عفونت رحم
- خونریزی رحم
سایر عوارض، مانند هر جراحی دیگر، شامل خونریزی و عفونت است. بیشتر خون‌ریزی‌ها خفیف هستند و خود به خود برطرف می‌شوند. امکان ایجاد عفونت نیز نادر است و به‌طور معمول با آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی قابل کنترل است. اکثر روش‌های کورتاژ نیازی به استفاده روتین از آنتی‌بیوتیک‌های بعد از عمل ندارند. در مواردی، در بیمارانی که برخی از نقایص قلبی دارند، جراح ممکن است قبل و بعد از جراحی به بیمار آنتی‌بیوتیک بدهد تا از عفونت دریچه‌های قلب توسط باکتری‌های واژن جلوگیری کند.
آیا اتساع و کورتاژ (D&C) بر چرخه قاعدگی تأثیر می‌گذارد؟
پس از انجام کورتاژ، قاعدگی بعدی شما ممکن است زود یا دیر اتفاق بیفتد. شما باید تا مدتی پس از عمل، از استفاده از تامپون یا رابطه جنسی خودداری کنید. تا زمانی که دهانه رحم به‌حالت عادی و بسته خود بازگردد، در معرض خطر بیشتری برای ورود باکتری به واژن و ایجاد عفونت هستید. پزشک به شما خواهد گفت که چه زمانی می‌توانید رابطه جنسی و استفاده از تامپون را از سر بگیرید.
آیا لکه بینی بعد از عمل کورتاژ لازم است؟
ممکن است پس از عمل کورتاژ، خونریزی واژینال به میزان کم و لکه بینی برای چند هفته ادامه داشته باشد. احتمالاً به بیشتر فعالیت‌های روزمره خود در 1 یا 2 روز برمی گردید. با این ممکن زمان بهبودی در هر فرد متفاوت باشد. در صورت لکه بینی بعد از این عمل می‌توانید مشاوره آنلاین با دکتر زنان داشته باشید.
چه زمانی بعد از عمل کورتاژ باید با پزشک تماس بگیرید؟
اکثر خانم‌ها بعد از سقط جنین و عمل کورتاژ عوارض کمی را تجربه می‌کنند، اما باید از علائمی که می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل احتمالی باشد، آگاه باشید. پزشک شما باید دستورالعمل‌های خاصی را در مورد آنچه انتظار دارید به شما ارائه دهد، اما در صورت تجربه هر یک از موارد زیر، در اسرع وقت با یک متخصص زنان تماس بگیرید:
- سرگیجه یا غش
- خونریزی طولانی مدت (بیش از 2 هفته)
- گرفتگی طولانی مدت (بیش از 2 هفته)
- خونریزی شدیدتر از دوره قاعدگی یا پر شدن بیش از یک پد در ساعت
- درد شدید یا افزایش‌یافته
- تب بیش از 100.4 درجه فارنهایت
- لرز
- ترشحات بدبو
جمع‌بندی و راهنمای مراجعه به پزشک
در این مقاله، به این موضوع که عمل کورتاژ چیست، موارد کاربرد آن و نکاتی که پس از انجام این عمل باید رعایت کنید، اشاره کردیم. برای اطلاع از هزینه عمل کورتاژ می‌توانید با دکتر زنان در ارتباط باشید. در صورت داشتن هرگونه سؤال، شما می‌توانید از مشاوره آنلاین با دکتر زنان مجموعه تلفن خونه استفاده نمایید.
