پزشکی قانونی یکی از بخش‌های حیاتی علوم جنایی و قضایی است که نقش کلیدی در تشخیص علت مرگ و بررسی موارد کیفری مانند قتل، تجاوز جنسی، و سایر جرایم دارد. بسیاری از افراد اطلاعات کافی در مورد روند مراجعه به این سازمان و نقش آن ندارند. این مقاله به بررسی پزشکی قانونی، قوانین و وظایف آن می‌پردازد.
پزشکی قانونی چیست؟
پزشکی قانونی یک سازمان اساسی تحت نظر قوه قضاییه است که وظیفه کارشناسی در امور پزشکی را بر عهده دارد. پس از ارجاع دستور از سوی مرجع قضایی، پرونده پزشکی قانونی تشکیل می‌شود و پس از انجام معاینات لازم، گزارش کاملی به مرجع قضایی ارائه می‌شود. این سازمان دارای بودجه جداگانه و استقلال اداری است و از متخصصین مختلفی مانند سم‌شناسی، میکروبیولوژی و روانشناسی بهره می‌برد.
وظایف پزشکی قانونی
وظایف این سازمان بر اساس ماده یک «قانون تشکیل سازمان پزشکی قانونی کشور» به شرح زیر است:
- اظهار نظر در امور پزشکی قانونی: شامل کالبدشکافی و آزمایش‌های پاراکلینیکی به دستور مراجع قضایی.
- پاسخ به استعلامات ادارات و سازمان‌های دولتی.
- اجرای برنامه‌های کارآموزی پزشکی قانونی و بررسی صلاحیت علمی داوطلبان.
- همکاری علمی و انجام امور آموزشی و پژوهشی: شامل تبادل اطلاعات علمی با مراکز آموزشی داخل و خارج کشور.
دلایل مراجعه به متخصص پزشکی قانونی
دلایل مراجعه به متخصص پزشکی قانونی بسیار متنوع است و شامل موارد زیر است:
- معاینات پزشکی برای مصدومان ناشی از نزاع، تصادف و حوادث کار.
- معاینه بالینی بیمار: در مواردی که امکان انتقال فرد به پزشکی قانونی وجود ندارد.
- معاینات روانپزشکی: مانند بررسی رشد عقلانی (رشادت) برای ازدواج دختر.
- معاینات از کار افتادگی: در زمینه‌های جسمی و روانی.
- بررسی گواهی استعلاجی.
- معاینات و آزمایش‌های استخدامی.
- آزمایش‌های اعتیاد و الکل.
- آزمایش بارداری.
- معاینات و آزمایش‌های فرزندخواندگی.
- معاینات و اظهار نظر درباره تحمل کیفر.
- صدور مجوز سقط جنین.
- معاینات و آزمایش‌های صدور مجوز اهدای جنین.
- معاینه تعیین سن: منوط به ارائه مدارک تحصیلی.
- آزمایش DNA برای تشخیص هویت.
- بررسی مسائل مربوط به تجاوز جنسی.
- جراحت‌های ناشی از برق‌گرفتگی.
- معاینات حوادثی مانند سوختگی و غرق‌شدگی.
- اهدای عضو.
روند مراجعه به پزشکی قانونی
مراحل اداری و مدارک مورد نیاز برای مراجعه به پزشکی قانونی بر اساس نوع پرونده متفاوت است. افراد باید از سوی مراجع ذی‌صلاح، کتباً به این سازمان معرفی شوند. مراحل عمومی شامل مراجعه به نزدیک‌ترین کلانتری و ارائه مستندات برای صدور معرفی‌نامه به پزشکی قانونی است. این معرفی‌نامه باید شامل تاریخ، شماره ثبت و مهر مرجع ارسال درخواست باشد. سپس با داشتن کارت ملی و معرفی‌نامه، به مرکز پزشکی قانونی مراجعه می‌شود و پس از تکمیل فرم‌ها و پرداخت هزینه، معاینات انجام و نظر کارشناسی صادر می‌شود.
برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها و کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، پیشنهاد می‌کنیم از یک متخصص پزشکی قانونی مشورت بگیرید. این مشاوره کاملا آنلاین است و بدون اتلاف زمان و هزینه رفت و آمد، می‌توانید به صورت کامل در جریان روند کار قرار بگیرید و از راهنمایی‌های متخصص پزشکی قانونی استفاده کنید.
کالبد شکافی
کالبد شکافی توسط پزشکی قانونی برای افرادی که به طور غیرطبیعی یا مشکوک فوت کرده‌اند انجام می‌شود. برخی از این موارد، فوت در تصادفات، فوت به دلیل مسمومیت، مرگ افراد ناشناس یا بی‌سرپرست در خیابان و… هستند. پزشکی قانونی با توجه به حکم قضائی، اجساد آن‌ها را کالبد شکافی کرده و پس از بررسی‌های لازم، نتیجه را به دادگاه ارائه می‌کند.
این فرآیند می‌تواند علت مرگ، هویت متوفی، زمان فوت، شدت و حدت جراحت‌ها و شرایط فوت را مشخص کند. در مواردی که هویت فرد مشخص نیست، نمونه DNA و اثر انگشت گرفته شده و در صورت عدم شناسایی پس از یک ماه، با دستور قاضی و انجام تشریفات شرعی، متوفی با هزینه دولت دفن می‌شود.
وظایف بخش روانپزشکی
وظایف پزشکی قانونی بر اساس قانون مجازات اسلامی متفاوت است و بستگی به این دارد که زمان ارتکاب جرم، فرد در حالت روانی طبیعی باشد یا خیر. بنابراین، بخشی از سازمان پزشکی قانونی به مسائل مربوط به روانشناسی و روانپزشکی اختصاص دارد. بخشی از وظایف این بخش عبارت‌اند از:
- تشخیص میزان رشد عقلانی.
- تشخیص محجوریت یا عدم محجوریت.
- تشخیص صحت سلامت عقلانی و روانی در افراد مدعی مشکلات روانی.
- تشخیص رشد عقلانی سفیه و صغیر.
- تشخیص و صدور مجوز برای تغییر جنسیت.
- مسائل مربوط به اهداء عضو.
- تشخیص سلامت روانی برای حضانت فرزندخوانده.
- تشخیص عوارض ناشی از ضرب و جرح.
- ارزیابی سلامت روان مادر برای موافقت با سقط جنین.
جمع‌بندی و راهنمای مراجعه به پزشک
در این مقاله به بررسی وظایف و روند مراجعه به پزشکی قانونی پرداخته شد. آگاهی از این روند و مشورت با متخصص پزشکی قانونی در زمان وقوع حوادث می‌تواند از بروز خسارات جبران‌ناپذیر جلوگیری کند. مراجعه به متخصص پزشکی قانونی نه تنها در تشخیص صحیح و به موقع مسائل قضایی مؤثر است، بلکه می‌تواند در ارائه مدارک معتبر به مراجع قضایی نقش بسزایی داشته باشد.
اگر درگیر روند رسیدگی به موارد مربوط به پزشکی قانونی شدید، برای صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌ها، پیشنهاد می‌کنیم از متخصص پزشکی قانونی مشورت بگیرید. با توجه به اینکه این مشاوره به صورت آنلاین انجام می‌شود، می‌توانید با سرعت و دقت بیشتری به پاسخ سؤال‌هایتان در این زمینه برسید.
