نحوه تشخیص بیماری آلزایمر: مراحل، روش‌ها و زمان مناسب برای آزمایش‌ها

بیماری آلزایمر نوعی از دسته بیماری‌های زوال عقل است. زوال عقل، گروهی از اختلالات مغزی است که باعث از دست دادن حافظه و سایر مشکلات ذهنی می‌شود و معمولا در افراد مسن رخ می‌دهد.  

نکات مهمی که باید درباره بیماری آلزایمر بدانید

• بیماری آلزایمر هنوز درمان قطعی ندارد، اما درمان‌های موجود می‌تواند علائم را کاهش دهد و کیفیت زندگی را بهبود بخشد. 
• درمان آلزایمر بسته به مرحله‌ای از بیماری که فرد در آن قرار دارد متفاوت است.
• بسیاری از افراد با افزایش سن دچار فراموشی می‌شوند. فراموشی لزوماً به این معنا نیست که شما آلزایمر دارید.
• تحقیقات نشان می‌دهد که عادات سالم، مانند ورزش و گذراندن وقت با عزیزان، می‌تواند خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش دهد.

بیماری آلزایمر شایع ترین شکل زوال عقل است. طبق گفته انجمن آلزایمر، از بین افراد مبتلا به زوال عقل، حدود 60 تا 80 درصد به بیماری آلزایمر مبتلا هستند در این بیماری با آلزایمر، سلول‌های مغز به تدریج می‌میرند. اتصالات آنها ناپدید می‌شود و از برقراری ارتباط بین بخش‌هایی از مغز جلوگیری می‌کند. در این بیماری تغییرات در احساسات و رفتار می‌تواند باعث افسردگی، عصبانیت و بی قراری شود همچنین از دست دادن حافظه، استدلال و تفکر ر به همراه دارد.

دلایل بیماری آلزایمر چیست؟

پزشکان هنوزبه علت آلزایمر به طور دقیق دست نیافتند. این بیماری ممکن است ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و شیوه زندگی باشد. برخی موارد ناشی از تغییرات ژنی خاص است که می‌تواند در خانواده‌ها منتقل شود و بر بیماری آلزایمر تأثیر گذارد. 

بیماری آلزایمر بر نورون‌ها  نوعی از سلول‌های مغزی تأثیر می‌گذارد. نورون‌ها، پیام‌ها را بین قسمت‌های مختلف مغز و بین مغز و بقیه بدن منتقل می‌کنند. تغییرات نورون‌ها و مغز ناشی از آلزایمر عبارتند از: 

• کوچک شدن: که به عنوان آتروفی مغز نیز شناخته می‌شود، انقباض مغز زمانی رخ می‌دهد که شبکه‌های عصبی و نورون‌ها از بین می‌روند. 
• پلاک‌های آمیلوئید: آمیلوئید بتا، یک پروتئین طبیعی، می‌تواند به دلایلی که به طور کامل شناخته نشده است، در مغز ایجاد شود. این تجمع توده‌هایی را بین نورون‌ها تشکیل می‌دهد که به عنوان پلاک شناخته می‌شوند. این پلاک‌ها از ارتباط نورون‌ها جلوگیری می‌کنند. 
• درهم‌تنیدگی‌های نوروفیبریلاری: تاو، یکی دیگر از پروتئین‌های طبیعی، در داخل نورون‌ها ایجاد می‌شود. آنها رشته‌هایی را تشکیل می‌دهند که به نام پیچ و خم شناخته می‌شوند. این گره‌ها توانایی نورون‌ها برای برقراری ارتباط و انتقال مواد مغذی را مسدود می‌کنند که بدون مواد مغذی، نورون‌ها می‌میرند.

چه کسانی به بیماری آلزایمر مبتلا می‌شوند؟

طبق گزارش انجمن آلزایمر، حدود 5.8 میلیون نفر در ایالات متحده با بیماری آلزایمر زندگی می‌کنند. از هر 10 نفر 65 سال و بالاتر، یک نفر، و تقریباً یک نفر از هر سه نفر 85 سال و بالاتر، به آن مبتلا هستند.

عوامل خطر بیماری آلزایمر

برخی عوامل خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش می دهند. با این حال، داشتن یک عامل خطر به این معنا نیست که آلزایمر خواهید گرفت، و نداشتن آن به این معنی نیست که آلزایمر نخواهید گرفت.  شما نمی‌توانید برخی از عوامل خطر را کنترل کنید. آنها عبارتند از: 

• سن: آلزایمر بخش طبیعی پیری نیست، اما در بین افراد ۶۵ سال و بالاتر شایع‌تر است. 
• سابقه خانوادگی: افرادی که والدین یا خواهر یا برادرشان مبتلا به آلزایمر هستند در معرض خطر بیشتری هستند. اگر بیش از یک خویشاوند مبتلا به آلزایمر داشته باشید، خطر ابتلا به بیماری افزایش می‌یابد.
• جنسیت: زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به آلزایمر هستند. 
• نژاد و قومیت: سیاهپوستان در مقایسه با سفیدپوستان حدود دو برابر بیشتر در معرض خطر هستند. لاتینی‌ها حدود 1/5 برابر بیشتر از سفیدپوستان خطر دارند. 
• ژنتیک: دانشمندان تغییرات ژن‌های خاصی را شناسایی کرده‌اند که خطر ابتلا را افزایش می‌دهد. آنها به طور کامل نمی‌دانند که چگونه این تغییرات می‌تواند منجر به آلزایمر شود.
• سندرم داون: افراد مبتلا به سندرم داون بیشتر در معرض ابتلا به آلزایمر هستند. آنها همچنین حدود 10 تا 20 سال زودتر از سایر افراد به این بیماری مبتلا می‌شوند. کروموزوم اضافی که باعث سندرم داون می‌شود حاوی ژنی است که مسئول این خطر بالاتر است. 
• ترومای سر، یا مشکلات خفیف حافظه و تفکر: افرادی که آسیب مغزی ضربه‌ای داشته‌اند یا مشکلات حافظه دارند بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار می‌گیرند.

مراحل بیماری آلزایمر

بیماری آلزایمر خفیف

در تشخیص آلزایمر در مراحل اولیه باید بدانید که افراد از دست دادن حافظه و سایر مشکلات شناختی بیشتری را تجربه می‌کنند. این مشکلات می‌تواند شامل سرگردانی و گم شدن، مشکل کار کردن با پول و پرداخت قبوض باشد. تکرار سوالات، طولانی شدن زمان تکمیل وظایف عادی روزانه و تغییرات شخصیت و رفتار از علائم این مرحله از بیماری آلزایمر است که افراد اغلب در این مرحله تشخیص داده می‌شوند.

بیماری آلزایمر متوسط

در این مرحله، آسیب در مناطقی از مغز که زبان، استدلال، تفکر آگاهانه و پردازش حسی را کنترل می‌کنند، مانند توانایی تشخیص صحیح صداها و بوها رخ می‌دهد. از دست دادن حافظه و سردرگمی بدتر می‌شود و افراد در شناخت خانواده و دوستان دچار مشکل می‌شوند. آنها ممکن است نتوانند چیزهای جدید یاد بگیرند، کارهای چند مرحله‌ای مانند لباس پوشیدن یا کنار آمدن با موقعیت‌های جدید را انجام دهند. علاوه بر این، افراد در این مرحله ممکن است توهم، هذیان، و پارانویا پیدا کنند و ممکن است رفتار تکانشی داشته باشند.

بیماری آلزایمر شدید

در نهایت، پلاک‌ها و گره‌ها در سراسر مغز پخش می‌شوند و بافت مغز به طور قابل توجهی کوچک می‌شود. افراد مبتلا به آلزایمر شدید، نمی‌توانند ارتباط برقرار کنند و برای مراقبت از خودشان کاملاً به دیگران وابسته می‌شوند. نزدیک به پایان عمر، ممکن است فرد بیشتر یا تمام وقت در رختخواب باشد، زیرابه اصطلاح بدنش خاموش می‌شود.

بیماری آلزایمر چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشکان از چندین روش و ابزار برای کمک به تشخیص اینکه آیا فردی که مشکلات حافظه دارد آلزایمر دارد یا خیر استفاده می‌کنند. برای تشخیص آلزایمر، پزشکان ممکن است:

• از فرد و یکی از اعضای خانواده یا دوست خود در مورد سلامت کلی، استفاده از داروهای نسخه‌ای و بدون نسخه، رژیم غذایی، مشکلات پزشکی گذشته، توانایی انجام فعالیت‌های روزانه و تغییرات رفتاری و شخصیتی سوالاتی بپرسد.
• آزمون‌های حافظه، حل مسئله، توجه، شمارش و زبان را درخواست می‌دهند.
• برای کمک به شناسایی سایر علل احتمالی مشکل، خون، ادرار و سایر آزمایشات پزشکی استاندارد را تجویز می‌کنند.
• آزمایش‌هایی برای تعیین اینکه آیا افسردگی یا بیماری روانی دیگری باعث علائم فرد می‌شود یا به آنها کمک می‌کند، انجام می‌دهند.
• برداشت مایع مغزی نخاعی یا آزمایش خون برای اندازه گیری سطح پروتئین‌های مرتبط با آلزایمر و زوال عقل‌ انجام می‌شود.
• برای تشخیص آلزایمر یا رد سایر علل احتمالی علائم، اسکن مغز مانند سیتی اسکن(CT)، ام آر آی (MRI) یا PET (توموگرافی گسیل پوزیترون) انجام می‌شود. این آزمایش‌ها ممکن است تکرار شوند تا به پزشکان اطلاعاتی در مورد چگونگی تغییر حافظه و سایر عملکردهای شناختی فرد در طول زمان داده شود.

افرادی که مشکلات حافظه و تفکر دارند باید با پزشک خود صحبت کنند تا بفهمند علائم آنها به دلیل آلزایمر است یا علت دیگری مانند سکته، تومور، بیماری پارکینسون، اختلالات خواب باعث بیمارشان شده است. برخی از این شرایط ممکن است قابل درمان و احتمالاً برگشت پذیر باشند. نوع دیگری از زوال عقل، عفونت، یا عوارض جانبی دارو ممکن است علائمی مشابه بیماری آلزایمر ایجاد کند.

آزمایش ژنتیک و بیماری آلزایمر

آزمایش ژنتیکی می‌تواند نشان دهد که آیا شما نسخه‌ای (نوعی) از ژنی دارید که خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهد یا خیر؟ این نوع آزمایش همچنین می‌تواند موارد نادری را که یک تغییر ژنتیکی یا جهش ارثی باعث آلزایمر می‌شود، آشکار کند. 

 معمولاً آزمایش ژنتیکی برای تشخیص بیماری آلزایمر توصیه نمی‌شود زیرا: 

1. عوامل زیادی می‌توانند منجر به این بیماری شوند 
2. اکثر افرادی که به آلزایمر مبتلا می‌شوند، ژنتیک مرتبطی ندارند 
3. هزینه تشخیص آلزایمر به روش ژنتیکی هزینه بر است
4. با پزشک مراقبت‌های اولیه خود یا با یک متخصص ژنتیک پزشکی صحبت کنید تا بیشتر بدانید یا اگر خودتان آزمایشی انجام داده اید، خطر خود را بهتر درک کنید

چگونه از ابتلا به آلزایمر پیشگیری کنیم؟

شما می‌توانید سبک زندگی خود را برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری تغییر دهید. برای مثال بیماری آلزایمر با سلامت قلب و عروق خونی مرتبط است. دانشمندان فکر می‌کنند آسیب به رگ‌های خونی که  به مغز خون رسانی می‌کنند، ممکن است در ابتلا به این بیماری نقش داشته باشد. برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری، می‌توانید موارد زیر را انجام دهید: 

• ترک سیگار 
• ورزش منظم داشته باشید 
• به اندازه کافی خوابیدن 
• رژیم غذایی سالم همراه با میوه‌ها و سبزیجات فراوان داشته باشید
• برای مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای سریع‌تر اقدام کنید. به ویژه نسبت به افسردگی، دیابت نوع 2، فشار خون بالا و کلسترول بالا هوشیار باشید 
• وزن سالم را حفظ کنید 
• ذهن خود را از طریق یادگیری مادام العمر فعال نگه دارید
• وقت خود را با خانواده و دوستان بگذرانید

اگر پزشک، بیماری آلزایمر برای شما تشخیص داد، شروع درمان در اولین فرصت ممکن، در روند بیماری  و حفظ عملکرد روزانه برای مدتی کمک خواهد کرد. تشخیص زودهنگام همچنین به خانواده‌ها کمک می‌کند تا برای آینده برنامه ریزی کنند. آنها می‌توانند مسائل مالی و حقوقی را رسیدگی کنند، مسائل ایمنی بالقوه را حل کنند. زیرا بسیار مهم است که افراد مبتلا به آلزایمر در محیطی ایمن و بدون خطر باشند. خطر سقوط افراد سالمند مبتلا به آلزایمر بسیار افزایش می‌یابد. برای آگاهی هر چه بهتر روند درمان آلزایمر مشاوره با پزشک متخصص مغز و اعصاب برای شما بسیار کمک کننده خواهد بود.

جمع بندی 

بیماری آلزایمر به عنوان یک بیماری مزمن و پیشرونده در سطح جهان شناخته می‌شود، که اکثراً در افراد سالمند ظاهر می‌شود. عوامل خطر این بیماری شامل سن، سابقه خانوادگی، جنسیت، نژاد و قومیت، سندرم داون، ژنتیک، و ترومای سر می‌باشند. مراحل بیماری آلزایمر از خفیف تا شدید تغییر می‌کند، با علائمی از دست رفتن حافظه، تشویش در شناخت، و تغییرات در رفتار و شخصیت.

برای تشخیص بیماری آلزایمر، از تاریخچه پزشکی، آزمون‌های شناختی، و تصاویر تشخیصی مغزی استفاده می‌شود. همچنین، آزمایش ژنتیکی نیز ممکن است به عنوان یک ابزار اضافی برای تشخیص و ارزیابی خطر ابتلا به آلزایمر مورد استفاده قرار گیرد.

پیشگیری از ابتلا به آلزایمر شامل اقداماتی نظیر ترک سیگار، ورزش منظم، خواب کافی، رژیم غذایی سالم، کنترل وزن، یادگیری مداوم و تفریح است. همچنین، در صورت تشخیص آلزایمر، شروع درمان در اولین فرصت ممکن برای حفظ عملکرد روزانه و افزایش کیفیت زندگی افراد مبتلا موثر است. برای مشاوره پزشکی و بررسی علائم همین حالا اقدام کنید.