وقتی حرف از انواع سوختگی می‌شود، احتمالا شنیده‌اید که سوختگی‌های درجه سوم بدترین نوع آن‌ها هستند. البته درجه‌های سوختگی می‌توانند بالاتر هم باشند. اگرچه به‌طور معمول اشاره‌ای به این امر نمی‌شود، اما سوختگی‌های درجه چهارم، پنجم و ششم نیز در طبقه‌بندی سوختگی‌ها قرار می‌گیرند. علت عدم شناخته شدن سوختگی درجه چهار به این دلیل است که این نوع سوختگی‌ها به اندازه سوختگی‌های درجات پایین‌تر، معمول نیستند.
سوختگی‌های درجه چهارم می‌توانند پیامدهای جدی داشته باشند. به همین دلیل در این مطلب قصد داریم که به پاسخ این پرسش بپردازیم که چگونه می‌توان این نوع سوختگی‌های شدید را شناسایی کرد و برای درمان آن‌ها باید چه اقداماتی را انجام داد.
متخصص پوست، مو و زیبایی
انواع سوختگی چیست؟
- درجه اول: این نوع سوختگی نوعی سوختگی سطحی است که پوست شما را قرمز می‌کند؛ اما تاول روی آن ایجاد نمی‌شود و در حدود یک هفته بهبود می‌یابد. درمان این نوع سوختگی شامل استفاده از داروهای مسکن و پماد‌های سوختگی است.
- درجه دوم: سوختگی درجه دوم منجر به آسیب جزئی پوست می‌شود و تاول‌های جزئی به‌وجود می‌آورد. برای درمان سوختگی درجه دوم باید با گاز استریل روی محل سوختگی را بپوشانید. در صورت مراجعه به پزشک، او زخم را تمیز می‌کند و پماد ضدسوختگی به آن می‌زند. این نوع سوختگی در حدود 2 تا 3 هفته بهبود می‌یابد.
- درجه سوم: این نوع سوختگی منجر به آسیب پوست به‌طور کامل می‌شود و پوست به‌صورت سفید و چرمی درمی‌آید. اگر سوختگی فرد به این شدت باشد، نیاز به جراحی خواهد بود. جراحی شامل برداشتن پوست مرده و جایگزین کردن آن با پوست پیوندی است. در این درجه از سوختگی احتمال دارد که ماه‌ها طول بکشد تا فرد کاملا از این آسیب بهبود یابد.
- درجه چهارم: این سوختگی مشابه سوختگی درجه سوم است؛ اما باعث آسیب به تاندون‌ها، مفاصل یا استخوان‌ها می‌شود. در این نوع سوختگی ممکن است نیاز به بیش از یک جراحی وجود داشته باشد.
عوامل ایجادکننده سوختگی درجه چهارم چیست؟
سوختگی درجه چهار معمولا به وسیله آتش و مواد شیمیایی ایجاد می‌شود. برخی از احتمالات برای عوامل خطر سوختگی درجه چهار شامل موارد زیر هستند:
- اجاق گرم یا فر
- اتوهای گرم همراه با بخار
- شعله‌های عظیم تنور‌ها و سایر مکان‌های مشابه
- صدمات ناشی از حریق ساختمان
- مواد شیمیایی
این عوامل می‌توانند سوختگی درجه‌های کمتری را نیز ایجاد کنند. با این حال آنچه سوختگی را به درجه چهارم می‌رساند، میزان آسیب آن به بدن است. سوختگی درجه سوم می‌تواند لایه‌های عمیق پوست فرد را تحت تأثیر قرار دهد که شامل بافت‌های چربی است. سوختگی درجه 4 نیز به‌طور عمیق‌تر، بافت‌های عضلانی، تاندون‌ها و اعصاب را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
علائم سوختگی درجه چهارم چیست؟
- در صورت سوختگی درجه چهار، ابتدا متوجه می‌شوید که منطقه متأثر دارای ظاهری زغالی است که می‌تواند رنگی سفید نیز داشته باشد؛ یا حتی ممکن است استخوان و بافت عضلانی برهنه را ببینید.
- برخلاف سوختگی‌های درجه اول یا دوم، سوختگی درجه چهار دردناک نیست؛ زیرا در این درجه از سوختگی، اعصاب که مسئول ارسال سیگنال‌های درد به مغز هستند، دچار آسیب می‌شوند.
- آسیب اعصاب در سوختگی درجه چهار آن را حتی خطرناک‌تر می‌کند؛ بنابراین وقتی فرد درد را حس نمی‌کند، به این معنا نیست که سوختگی جدی اتفاق نیفتاده است.
تشخیص سوختگی درجه چهارم
سوختگی درجه چهار مورد اورژانسی پزشکی محسوب می‌شود. پزشک اورژانس در واحد سوختگی بیمارستان، میزان آسیب فرد را تشخیص می‌دهد و او را مطابق با درجه سوختگی درمان می‌کند. اگر فردی دچار این نوع سوختگی شدید باشد، باید بلافاصله با اورژانس تماس بگیرد. درمان هرچه زودتر شروع شود، خطر ابتلا به عوارض کمتر خواهد بود.
درمان سوختگی درجه چهار
درمان دقیق برای سوختگی درجه چهار به میزان آسیب به بدن فرد و همچنین وضعیت کلی سلامتی او بستگی دارد. در حالت انتظار برای رسیدن آمبولانس می‌توانید با انجام نکات زیر به فرد دچار سوختگی کمک کنید:
- در صورت امکان قسمتی از بدن را که آسیب دیده است، بالا ببرید تا بالاتر از سطح قلب قرار گیرد.
- ناحیه آسیب‌دیده را با باند یا پارچه گشاد بپوشانید.
- پتویی روی فرد (به غیر از ناحیه سوختگی) قرار دهید، به‌ویژه اگر به دلیل کاهش فشار خون سرد به نظر برسد.
- ناحیه دچار سوختگی (فقط برای سوختگی‌های شیمیایی) را با آب شست‌وشو دهید.
البته در چنین شرایطی اقداماتی که نباید انجام دهید، شاید به اندازه اقداماتی که باید انجام دهید، حائز اهمیت باشند. بنابراین در حالت انتظار برای تامین خدمات پزشکی اورژانس:
- بخور نزنید.
- به محل سوختگی‌ها کرم یا مواد روغنی نمالید.
- لباس‌هایی را که ممکن است به محل سوختگی چسبیده باشند، جدا نکنید.
- پوست را فشار ندهید و به تاول‌ها دست نزنید.
هنگام ورود به واحد سوختگی ممکن است که پزشک به روش‌های مختلف درمان روی بیاورد. اولین اقدام تمیز کردن ناحیه سوختگی و حذف بافت‌های مرده است. بسیاری از درمان‌ها وابسته به این خواهند بود که استخوان‌ها، عضلات و اعصاب فرد چقدر تحت تأثیر قرار گرفته‌اند؛ همچنین محل سوختگی و میزان حساس بودن آن در تعیین روش درمان بسیار اهمیت دارد. پزشک ممکن است یک یا چند نمونه از اقدامات زیر را انجام دهد:
- تجویز داروهای تسکین درد
- تجویز دارو‌هایی مانند آنتی‌بیوتیک (در صورت عفونت)
- تجویز واکسن دفع کزاز (اگر فرد آن را در 10 سال گذشته تزریق نکرده باشد)
- استفاده از مایعات وریدی برای جلوگیری از خشکی و کاهش دمای بدن
در این زمان فردی که دچار سانحه سوختگی شده است، در خطر تجربه شوک نیز خواهد بود. این اتفاق به دلیل واکنش التهابی بدن فرد به تغییراتی است که سوختگی در ناحیه آسیب‌دیده به‌طور ناگهانی ایجاد کرده است. این احتمال نیز وجود دارد که اعضاء اصلی بدن فرد از جمله قلب به التهاب حساس شوند.
هنگامی که سوختگی بهبود می‌یابد، پزشک قادر خواهد بود تا میزان کلی آسیب به بدن فرد را تعیین کند. اگر پوست فرد هیچ بافت جدیدی تولید نکند، ممکن است انجام روش‌های بازسازی زیبایی (مانند پوشش پوست) لازم باشد.
اگر فرد حساسیت نسبت به اعصاب خود را در ناحیه دچار سوختگی از دست داده باشد، شاید به سایر درمان‌ها مانند فیزیوتراپی نیز نیاز باشد. درمان‌های پزشکی بیشتر ممکن است برای مفاصل آسیب‌دیده و عضلات از دست‌رفته در نظر گرفته شوند.
متخصص پوست، مو و زیبایی
جمع‌بندی
سوختگی‌های درجه چهارم جدی هستند؛ زیرا این نوع سوختگی‌ها مقدار بیشتری از لایه‌های پوست فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهند. مهم است به یاد داشته باشید که به دلیل آسیب‌های احتمالی به اعصاب، ممکن است که سوختگی‌های شدید دردناک نباشند.
هرچه فرد بیشتر برای درمان منتظر بماند، خطر ابتلا به عوارض جانبی جدی که ممکن است منجر به از دست دادن گردش خون و آسیب اعضاء شوند، بالاتر می‌رود. در صورت آسیب زیاد در این نوع سوختگی، احتمال قطع عضو نیز وجود دارد. اما خبر خوب این‌که علم پزشکی در زمینه درمان سوختگی‌ها مسیری طولانی را پشت‌سر گذاشته است و روش‌های درمان نوین مؤثر واقع شده‌اند. برای مشورت و دریافت راهنمایی، مشاوره با دکتر پوست بسیار کمک‌کننده خواهد بود.
