بسیاری از مادران باردار از سوزش معده در حین بارداری شکایت می‌کنند. سوزش معده از عوارض دوران بارداری است و علامتی شایع در این زمان به‌شمار می‌آید. تغییرات در هورمون‌ها و شکل بدن فرد باردار می‌تواند به سوزش معده و به اصطلاح سوزش سر دل منجر شود. البته رژیم غذایی و سبک زندگی مناسب می‌تواند از بروز این علائم جلوگیری کند و آن‌ها را تسکین دهد که در ادامه این مقاله به آن‌ها می‌پردازیم.
سوزش معده چیست؟
سوزش معده زمانی رخ می‌دهد که در زیر قفسه سینه، احساس سوزش داشته باشید که این حس ناراحت‌کننده می‌تواند به سمت گلو حرکت کند. همچنین ممکن است که در پشت گلوی خود طعم تلخ یا تر را حس کنید. به این عارضه «سوزش معده» گفته می‌شود و ارتباطی با قلب شما ندارد. این امر به دلیل رفلاکس اسیدی است که رخ می‌دهد. زمانی که اسید از معده به سمت مری حرکت کند، این اتفاق می‌افتد. مری عضوی از دستگاه گوارش است که غذا، مایعات و ترشحات را به معده شما منتقل می‌کند.
زنان، زایمان و نازایی
عضله‌ای به نام اسفتگتر تحتانی مری (LES) بین مری و معده قرار دارد. این عضله برای عبور غذا باز است، سپس بسته می‌شود تا اسید به مری بازنگردد. اما اگر LES به درستی بسته نشود، ممکن است اسید وارد مری شود و سوزش معده را ایجاد کند.
سوزش معده در دوران بارداری چیست؟
همان‌طور که گفته شد، مردم از اصطلاح‌های «سوزش معده» و «سوزش سر دل» برای اشاره به یک مفهوم استفاده می‌کنند. اما تعاریف آن‌ها متفاوت هستند:
سوزش اسیدی به معنای عدم تنگ شدن اسفنگتر تحتانی مری (LES) به اندازه کافی است. این عضله اجازه می‌دهد تا اسید معده از معده به سمت بالا وارد مری شود. بیماری سوزش معده-مری یا GERD، شکلی شدید از سوزش اسیدی است. سوزش معده احساس درد یا سوزش در زیر قفسه سینه است که نشانه‌ای از سوزش اسیدی خواهد بود. زنان ممکن است در طول بارداری سوزش اسیدی داشته باشند و به دلیل تغییر در سطح هورمون‌ها و رشد جنین، سوزش معده را تجربه کنند.
چگونه درد سوزش معده در طول بارداری حس می‌شود؟
اگر دچار درد سوزش دل هستید، ممکن است:
- سوزش یا درد در قفسه سینه را احساس کنید.
- احساس پفی و سرشاری داشته باشید.
- به‌طور مکرر عطسه کنید.
- احساس تهوع داشته باشید.
- غذا را استفراغ کنید.
چه عواملی باعث سوزش معده در طول دوران بارداری می‌شوند؟
سوزش معده علامت متداولی است که زنان در طول بارداری تجربه می‌کنند. تغییر هورمون‌ها و تغییرات در شکل بدن می‌تواند منجر به سوزش معده شود. در ادامه به توضح عواملی اشاره می‌کنیم که باعث سوزش معده در طول دوران بارداری می‌شوند:
تغییر سطح هورمون‌ها
سطح هورمون‌ها در طول دوران بارداری تغییر می‌کند و بر هضم غذاها تاثیر می‌گذارد. این هورمون‌ها اغلب سیستم گوارش فرد باردار را کندتر می‌کنند. غذا با حرکت کندتر، باعث نفخ و سوزش معده می‌شود.
آرام شدن فلج‌کننده مری
پروژسترون که به‌عنوان هورمون بارداری شناخته می‌شود، می‌تواند باعث شل‌تر شدن دریچه یا همان اسفنگتر پایینی مری شود. زمانی که این اتفاق می‌افتد، اسید معده می‌تواند به سمت بالا حرکت کند و وارد مری شود.
بزرگ شدن رحم
همان‌طور که جنین رشد می‌کند، رحم بزرگ‌تر خواهد شد. این موضوع می‌تواند باعث تراکم معده و پیشروی اسیدهای معده به سمت بالا و به مری شود. به همین دلیل سوزش معده در سه‌ماهه سوم و چند ماه آخر بارداری رایج‌تر است. نوزاد و رحم در آن زمان بزرگ‌تر هستند و به سایر اعضاء بدن فشار می‌آورند.
درمان سوزش معده در بارداری
این روش‌های طبیعی را برای راحتی از سوزش معده در دوران بارداری امتحان کنید:
- ماست یا شیر بنوشید.
- یک قاشق عسل را به شیر گرم اضافه کنید و آن را بنوشید.
بعضی از ضداسیدهای بدون نسخه پزشکی نیز می‌توانند به شما کمک کنند که بهتر بخوابید. اما قبل از استفاده از ضداسیدها با پزشک خود مشورت کنید؛ زیرا ممکن است حاوی سطوح بالای سدیم باشند که می‌تواند باعث نگه‌داری آب در بدن شود. برخی از آن‌ها نیز حاوی آلومینیوم هستند که مصرف آن در دوران بارداری ایمن نیست. پزشک شما می‌تواند برای دوران بارداری ضداسید مناسبی را به شما توصیه کند. به همین منظور مشاوره با دکتر زنان در این مورد به شما کمک خواهد کرد.
چگونه از بروز سوزش معده در بارداری جلوگیری کنیم؟
شما می‌توانید اقداماتی انجام دهید تا علائم سوزش معده را کاهش دهید؛ بدون اینکه به جنین خود آسیب برسانید. از جمله این اقدامات می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
تغییرات در رژیم غذایی
- در طول روز به جای سه وعده غذایی بزرگ، وعده‌هایی غذایی کوچک داشته باشید.
- به آرامی غذا بخورید.
- بین وعده‌های غذایی آب بنوشید؛ اما نوشیدن آب همراه با غذا نباشد.
- از مصرف غذاهای سرخ‌شده، تند یا چرب اجتناب کنید.
- از خوردن میوه‌های ترش و آب‌میوه‌های حاوی اسید بپرهیزید.
- مصرف کافئین را محدود کنید.
- سیگار نکشید و مشروبات الکل ننوشید؛ زیرا سیگار کشیدن و مصرف الکل در دوران بارداری علاوه بر اینکه سوزش معده ایجاد می‌کند، ممکن است به مشکلات سلامتی جنین نیز منجر شود.
سایر نکات برای جلوگیری از سوزش معده در دوران بارداری:
- در حالت نشسته غذا بخورید.
- از خوردن غذای زیاد به هنگام شب خودداری کنید.
- بلافاصله پس از غذا نخوابید.
- سر تخت‌خواب را بالاتر از پایین آن قرار دهید یا سعی کنید بالشتی را زیر شانه‌هایتان بگذارید. این کار به جلوگیری از بالا رفتن اسید معده به سمت مری کمک خواهد کرد.
آیا مصرف داروهای آنتی اسید در طول بارداری ضرر دارد؟
قبل از مصرف هرگونه داروی ضداسید، با پزشک خود مشورت کنید. برخی از این داروها حاوی موادی هستند که ممکن است به شما یا جنین آسیب برسانند. در دوران بارداری از مصرف این داروها بپرهیزید:
از جمله داروهایی است که باید از مصرف آن در طول بارداری خودداری کنید. در سال 2020، آژانس غذا و دارو (FDA) فروش یک نوع مهارکننده H2 به نام رانیتیدین (مواد تشکیل‌دهنده محصولات قدیمی زانتاک) را متوقف کرد؛ زیرا سرطان‌زا بود. بنابراین اگر از رانیتیدین استفاده می‌کنید، لازم است که آن را کنار بگذارید. البته در صورت خوردن رانیتیدین، به یک‌باره مصرف آن را قطع نکنید و برای داروی جایگزین از پزشک خود راهنمایی بخواهید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر سوزش معده طی چند روز برطرف نشده باشد، به پزشک مراجعه کنید. پزشکان داروهایی را تجویز می‌کنند که مصرف آن‌ها در حین بارداری ایمن است. همچنین در صورت داشتن هریک از شرایط زیر باید به پزشک مراجعه کنید:
– بیدار شدن در شب‌ها به دلیل سوزش معده
– مشکل در قورت دادن و عمل بلع
– بالا آوردن خون
– داشتن مدفوع سیاه
– از دست دادن وزن
سوزش معده ممکن است علائم مشابه حمله قلبی داشته باشد. اگر تاکنون سوزش معده نداشته‌اید و درد قفسه سینه دارید، با پزشک خود تماس بگیرید یا به نزدیک‌ترین بیمارستان مراجعه کنید.
زنان، زایمان و نازایی
جمع بندی
سوزش معده از عوارض بارداری به‌ویژه در سه‌ماهه سوم است. شما می‌توانید با ایجاد تغییرات کوچک در رژیم غذایی خود مانند مصرف وعده‌های غذایی مکرر ولی کم‌‌حجم و اجتناب از مصرف غذاهای تند یا سرخ‌شده، مانع از سوزش معده در دوران بارداری شوید یا علائم آن را تسکین دهید. برخی از محصولات لبنی یا شیر هم می‌توانند سبب بهبود علائم شوند. قبل از استفاده از ضداسیدها حتما با دکتر زنان در مورد گزینه‌های ایمن در دوران بارداری مشورت کنید.
