به همراه تهوع، خستگی و پاهای ورم‌کرده، بیشتر افراد در طول بارداری زمانی با درد کمر روبه‌رو می‌شوند. بر اساس مطالعات، درد کمر در بارداری بیش از دوسوم زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. عوامل متعددی از جمله تغییرات هورمونی و حرکتی باعث درد کمر در این دوران هستند. علت این درد در خانم‌ها متفاوت است و ممکن است به مرحله بارداری بستگی داشته باشد. در این مقاله به دلایل کمر درد مرتبط با بارداری و روش‌های درمان و پیشگیری از این عارضه می‌پردازیم.
چرا درد کمر در دوران بارداری به این اندازه رایج است؟
یکی از شکایت‌های رایج در دوران بارداری، درد کمر است. درواقع تخمین زده می‌شود که بیش از نصف زنان درد کمر در دوران بارداری را تجربه می‌کنند. این درد بیشتر مربوط به تغییرات فیزیکی است که در دوران بارداری رخ می‌دهد که از جمله آن هورمون‌ها، تغییرات در مرکز سقل بدن و نگهداری از جنین است. متاسفانه معمولا درد کمر با پیشرفت بارداری بدتر می‌شود.
علت درد کمر در دوران بارداری چیست؟
در طول بارداری هورمون‌ها بر روی عضلات و مفاصل خانم‌ها تاثیر می‌گذارند. هورمون‌های ریلکسین و پروژسترون باعث لخت‌شدگی عضلات و لیگامان‌ها (رباط‌ها) می‌شوند و مفاصل به‌ویژه در منطقه لگن را شل می‌کنند. اضافه وزن و تغییرات بدن در دوران بارداری به همراه لخت شدن این مفاصل و لیگامان‌ها می‌توانند ناراحتی و حتی آسیب را در ناحیه کمر ایجاد کنند.
همان‌طور که رحم فرد باردار بزرگ‌تر و سنگین‌تر می‌شود، مرکز گرانش بدن نیز تغییر می‌کند. این اتفاق می‌تواند منجر به مشکلات تعادل و احتمال سقوط و زمین‌خوردگی شود. وزن نوزاد و ضعف عضلات شکم باعث کشیده شدن ناحیه پایین ستون فقرات به جلو می‌شود و فشار بیشتری به عضلات آن ناحیه وارد می‌کند. بسیاری از زنان با خم شدن به سمت جلو و قوز کردن سعی می‌کنند حالت بدن خود را حفظ کنند؛ اما این کار باعث افزایش فشار و درد کمر می‌شود.
آیا تغیییرات هورمون‌ها باعث کمر درد می‌شوند؟
بله؛ هورمون‌های بارداری می‌توانند به ایجاد درد کمر کمک کنند. جهت آمادگی برای گذر نوزاد از طریق مجرای زایمان، هورمونی باعث تغییر لیگامان‌ها در مفاصل لگن فرد باردار می‌شود تا آن‌ها را انعطاف‌پذیرتر کند. اگر مفاصل بیش از حد انعطاف‌پذیر شوند، کمردرد رخ می‌دهد.
چگونه از درد کمر در دوران بارداری پیشگیری کنیم؟
برای جلوگیری از درد کمر در دوران بارداری سعی کنید موقعیت بدن خود را در هر حالتی به‌طور صحیح حفظ کنید. به‌طور مثال اگر نیاز به برداشتن چیزی دارید، با زانوهای خود خم شوید و پشت خود را راست نگه دارید. از خم شدن از ناحیه کمر خودداری کنید. زمان نشستن یا ایستادن از قرارگیری صحیح بدن مطمئن شوید و تمرینات تقویت‌کننده پشت را انجام دهید. از پزشک در مورد انجام تمرینات صحیح مشاوره بگیرید. در ادامه به نکات دیگری می‌پردازیم که باید آن‌ها را رعایت کنید:
- از فعالیت‌هایی مانند بلند کردن و جابه‌جایی اشیاء سنگین که باعث فشار و درد کمر می‌شوند، بپرهیزید.
- کفش‌هایی بپوشید که از پای شما به خوبی پشتیبانی می‌کنند.
- به طرف راست یا چپ بخوابید و برای پشتیبانی بین زانوهای خود بالش بگذارید.
- از کمپرس گرما، سرما یا ماساژ در ناحیه درد استفاده کنید.
اگر دچار ناراحتی هستید و درد کمرتان به‌صورت پیوسته ادامه دارد، با پزشک در این مورد صحبت کنید تا دوران بارداری خود را با آرامش بیشتری بگذرانید.
در چه حالتی با وجود کمر درد باید خوابید؟
بسیاری از مادران به دلیل کمردرد خواب باکیفیتی نخواهند داشت. خوابیدن روی یکی از پهلوها در دوران آخر بارداری گزینه مناسبی است. یک یا هر دو زانو را خم کنید. همچنین گذاشتن یک بالشت بین زانوها و دیگری زیر شکم، می‌تواند مفید باشد.
چگونه می‌توان از کمپرس گرما یا سرما برای رفع کمردرد استفاده کرد؟
شما می‌توانید از پد گرمایشی یا کیسه آب گرم برای کاهش درد ناحیه کمر استفاده کنید. پد گرمایشی باید در دمای مناسبی تنظیم شود. کیسه آب گرم و پدهای گرمایشی را لای حوله‌ای قرار دهید تا از بروز سوختگی جلوگیری شود. توجه داشته باشید که زمان استفاده از آن‌ها را محدود کنید.
چه بیماری‌هایی می‌توانند باعث کمردرد شوند؟
درد کمر ممکن است نشانه برخی از عوارض بارداری باشد. به‌طور مثال درد کمر می‌تواند علامت زایمان زودرس باشد؛ همچنین این درد می‌تواند بروز عفونت دستگاه ادراری (UTI) را نشان دهد. اگر به همراه درد کمر، تب هم داشته باشید، سوزش حین ادرار را احساس کنید یا خونریزی واژینال اتفاق بیفتد، حتما مشاوره با دکتر زنان را در این زمینه جدی بگیرید.
آیا ورزش می‌تواند به کاهش درد کمر کمک کند؟
مثل همیشه ورزش کردن فوایدی را به همراه خواهد داشت که می‌تواند در کاهش کمر درد نیز مفید واقع شود. به خاطر داشته باشید که انجام ورزش باید نتایج زیر را به همراه داشته باشد:
- سبب تقویت عضلاتی شود که پشت و پاهای شما را پشتیبانی می‌کنند
- از قوز کردن و فشار بیش از حد بر گردن جلوگیری کند
- عضلات پشت، شکم و باسن را قوی نگه دارد
- کمک به تسکین درد کمر
- شما را برای زایمان آماده کند
قبل از انجام هرگونه تمرین، با پزشک زنان و زایمان مشورت کنید تا اطمینان حاصل شود که ورزش برای شما ایمن است یا خیر. ورزش کردن نباید باعث ایجاد درد شود. اگر درد دارید، انجام تمرین را متوقف کنید. از جمله روش‌های موثر برای جلوگیری از درد کمر در طول دوران بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تقویت عضلات پشت با ورزش‌های مناسب بارداری
- حفظ وزن سالم طول دوران بارداری
- انجام ورزش‌های ملایم به‌طور منظم با تایید پزشک
- پوشیدن کفش‌های تخت یا با پشتیبان قوس پا
- جلوگیری از ایستادن برای مدت طولانی
- جلوگیری از بلند کردن وزنه زیاد
- تمرین تکنیک‌های صحیح بلند کردن وسایل با نشستن بر روی پا به جای دولا شدن
- تمرین قرار گرفتن به شیوه درست
- جلوگیری از خوابیدن بر روی شکم
آیا درد کمر در دوران بارداری خطرناک است؟
گاهی اوقات درد کمر نشانه‌ای از وجود مشکلی جدی است. یکی از خطرناک‌ترین علل درد کمر در دوران بارداری، زایمان زودرس است. خانم‌های باردار باید به دردی با شدت و تکرار منظم اهمیت دهند؛ زیرا می‌تواند نشانه انقباضات رحم باشد. این درد ممکن است همراه با خونریزی و یا تغییرات در ترشح واژینال اتفاق بیفتد که نشانه مشکلات پلاسنتا (جفت) یا پارگی زودرس کیسه آب خواهد بود.
اگر احساس کردید که بی‌حسی، سوزش یا درد تیز و شدیدی در باسن و پاهایتان دارید، با پزشک تماس بگیرید تا اطمینان حاصل کنید که مشکل خاصی وجود ندارد. هرچند علت بی‌حسی معمولا نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تری نظیر زایمان زودرس نیست، اما ممکن است نشانه فشار بر عصب سیاتیک یا سایر عصب‌هایی باشد که اتصال عصبی به بخش پایین بدن و حوضه لگن را بر عهده دارند.
زنان باردار باید قبل از مصرف هرگونه داروی تجویزشده یا خرید داروهای بدون نسخه، با دکتر زنان مشاوره داشته باشند. زنانی که داروهای ضددرد مصرف می‌کنند و قصد بارداری دارند نیز باید با پزشک مشورت کنند تا در مورد مزایا و معایب مصرف داروهای درد اطلاعات لازم را به‌دست آورند. متخصصین نیز باید هنگام تجویز داروهای ضددرد به بیماران باردار توجه خاصی داشته باشند.
جمع‌بندی
درد کمر بخش معمول بارداری است. چندین عامل می‌تواند باعث درد کمر در طول بارداری شود، از جمله:
- افزایش سطح هورمون‌ها
- تغییرات در موقعیت بدن
- افزایش وزن
- جدایی عضلانی
- فشار بر بدن
درد کمر مربوط به بارداری معمولا پس از زایمان به خودی خود رفع می‌شود. درد شدید کمر که بیش از دو هفته طول بکشد، ممکن است نیاز به درمان پزشکی یا فیزیوتراپی داشته باشد. زنان باید قبل از شروع هر دارو یا درمان جدید در طول بارداری با پزشک خود مشورت کنند.
