عوارض بارداری، هرآنچه که باید در مورد عوارض بارداری بدانید

برای هر خانمی دوران حاملگی یکی از لذت‌بخش‌ترین خاطرات زندگی خواهد بود. با این حال مانند هر تغییر بزرگ دیگری، حاملگی نیز عوارض جانبی مختلفی را ایجاد می‌کند. حاملگی سبب چندین چالش در بدن می‌شود که ‌بسیاری از آن‌ها می‌توانند علائم و مشکلاتی را به‌وجود آورند. بسیاری از عوارض حاملگی برای مادر یا نوزاد جدی نیستند؛ اگرچه شکایت‌هایی مانند تهوع صبحگاهی، سوزش معده و یبوست می‌توانند بسیار ناخوشایند باشند، روش‌های مختلفی برای بهبود این عوارض و نحوه مدیریت آن‌ها وجود دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

1.  تهوع صبحگاهی

تهوع صبحگاهی یکی از شایع‌ترین عوارض بارداری به‌ویژه در اوایل آن است. حدود 9 نفر از هر 10 خانم باردار به هر نحوی از بیماری صبحگاهی رنج می‌برند؛ احساس بیماری (تهوع) دارند یا استفراغ می‌کنند. این مشکل ناخوشایند برای اکثر زنان حدودا در هفته‌های 6-7 بارداری شروع می‌شود و تا هفته 14 بهبود می‌یابد.

شدت احساس تهوع در افراد مختلف متفاوت است. این عارضه در برخی زنان بسیار ملایم است؛ اما در دیگران نسخه شدیدتری از بیماری صبحگاهی به نام هیپرمزیس گراویداروم به‌وجود می‌آید.

مشاوره با دکتر متخصص
زنان، زایمان و نازایی

بهترین متخصص های زنان

متخصص بیماری‌های زایمان

2. سوزش اسیدی معده در دوران بارداری

سوزش اسیدی گاهی به‌عنوان سوزش قلبی، دیسپپسی یا گرفتگی معده نیز شناخته می‌شود. سوزش اسیدی معده یکی از عوارض متداول بارداری است که در حدود نیمی از تمام بارداری‌ها رخ می‌دهد و علائم معمول آن شامل سوزش قلبی، درد شکم یا سینه، طعم اسیدی در دهان و احساس تورم هستند. علائم سوزش اسیدی می‌تواند با تغییرات در سبک زندگی بهبود یابد؛ مانند:

• نشستن و نخوابیدن بلافاصله بعد از غذا خوردن
• مصرف وعده‌های کوچک و مکرر و عدم خوردن غذا در سه ساعت قبل از رفتن به رختخواب
• کاهش مصرف غذاهای چرب یا تند، آب‌میوه، شکلات و کافئین

3. یبوست در دوران بارداری

یبوست عارضه‌ای بسیار شایع در دوران بارداری است که به معنی دفع مدفوع‌ سفت و گاهی همراه با درد است. این عارضه باعث می‌شود که به تعداد دفعات کمتر از معمول به دستشویی بروید و درد شکم، احساس نفخ و درد حین دفع مدفوع داشته باشید.

اگر در رژیم غذایی کمبود فیبر و مایعات باشد، مدفوع از روده با سرعت کمتری حرکت می‌کنند. در دوران بارداری، روده‌ها تمایل به آرام بودن بیشتر و کار کردن با سرعت کمتر دارند. این موضوع تا حدودی به دلیل هورمون‌های بارداری و تا حدودی به دلیل رشد رحم است که به روده‌ها فشار می‌آورد.

زمانی که ورزش کافی داشته باشید، روده‌ها سریع‌تر و با اثربخشی بیشتری کار می‌کنند؛ زیرا عضلات شکم به تحریک روده کمک خواهند کرد. در دوران بارداری عضلات شکم تا حد زیادی کشیده می‌شوند و کار روده‌ها را کمتر می‌کنند.

چگونه می‌توان میزان وقوع یبوست را در دوران بارداری کاهش داد؟

شما می‌توانید با انجام کارهایی که سرعت گذراندن مدفوع را از طریق روده افزایش می‌دهند و با اطمینان از وجود آب کافی در برنامه غذایی خود، علائم یبوست را بهبود بخشید. آب می‌تواند مدفوع را نرم کند. بنابراین اگر شما یبوست دارید، باید:

• مقدار مصرف آب خود را افزایش دهید.
• اطمینان حاصل کنید که در رژیم غذایی شما به میزان کافی مواد حاوی فیبر وجود دارد.
• ورزش منظم انجام دهید.

اگر هیچ‌کدام از این‌ روش‌ها کافی نبود، با پزشک یا متخصص زنان درباره احتمال مصرف مسهل‌ها مشورت کنید. شما می‌توانید بنا به صلاح‌دید پزشک یکی از مسهل‌های زیر را بخورید:

• مسهل‌های «نرم‌کننده»

این‌ نوع مسهل‌ها فقط مدفوع‌ را نرم می‌کنند. البته آن‌ها همیشه در دوران بارداری مفید نیستند و معمولا باعث تشدید نفخ می‌شوند؛ به این دلیل که با مصرف این نوع مسهل‌ها، مدفوع تمایل دارد با سرعت بیشتری از روده عبور کند.

• مسهل‌های «تحریک‌کننده»

این‌ نوع دارو سرعت کار کردن روده را بیشتر می‌کند و موثرتر از مسهل‌های نرم‌کننده در دوران بارداری است. با این حال ممکن است در شروع مصرف به علائم درد و نفخ منجر شود.

پیش از مصرف هریک از این داروها حتما با متخصص زنان مشورت کنید.

4.   مشکلات تنفسی در دوران بارداری

همان‌طور که رحم رشد می‌کند، بسیاری از زنان این احساس را دارند که نمی‌توانند به درستی نفس بکشند یا احساس می‌کنند که حین دم، نفس کافی نمی‌گیرند. این احساس ناراحت‌کننده است و می‌تواند حس ناامنی و خفگی ایجاد کند. ضمن این‌که این امر ممکن است منجر به بیش‌فعالی تنفسی (هیپروونتیلاشن) شود که حس ناخوشایندی در خانم‌های باردار ایجاد می‌کند.

احساس تنگی نفس معمولا به دلیل رشد رحم و اشغال فضا در ناحیه شکم است. به دنبال این موضوع حجم کمتری برای گسترش ریه‌ها وجود دارد که با پیشرفت بارداری بیشتر مشخص می‌شود. مهم این است که بدانید این احساس تنگی نفس به این دلیل نیست که ریه‌ها نمی‌توانند به اندازه کافی گسترش یابند.

متاسفانه اگر سعی کنید عمق و سرعت تنفس خود را برای جبران این موضوع افزایش دهید، ممکن است حتی بیشتر احساس تنگی نفس کنید؛ به این عارضه هیپروونتیلاشن گفته می‌شود. زمانی که این کار را انجام می‌دهید، سطوح اکسیژن خود را به حدود بالاتر از آنچه که نیاز دارید، افزایش خواهید داد؛ همچنین سطوح دی‌اکسید کربن به حدود پایین‌تر از حالت عادی کاهش می‌یابند. نتیجه نهایی این است که این احتمال وجود دارد که احساس ناامنی، سرگیجه و سرگشتگی داشته باشید. هیپروونتیلاشن در دوران بارداری عارضه‌ای بسیار شایع است.

برای تنگی نفس در دوران بارداری چند علت دیگر نیز وجود دارند که به کمک پزشک شما نیاز خواهد بود؛ زیرا برخی از آن‌ها جدی هستند. بنابراین اگر به شدت تنگی نفس داشتید، باید فوری با پزشک تماس بگیرید. علائم دیگری که می‌توانند در زمان حاملگی باعث دشواری تنفس شوند، عبارتند از:

• آسم: ممکن است قبل از بارداری از وجود این بیماری آگاه باشید، اما در حاملگی بدتر شده باشد.
• کم‌خونی: در این حالت سطح آهن در خون کاهش می‌یابد و به همین دلیل خون، اکسیژن کمتری را حمل می‌کند. اگر کم‌خونی شدید باشد، میزان قابل توجهی از اکسیژن حمل‌شده به مغز کاهش می‌یابد. درنتیجه برای جبران این موضوع تعداد تنفس کمتر می‌شود که ممکن است دشواری تنفس را در پی داشته باشد.

علل دیگر دشواری تنفس در حاملگی مانند وجود لخته در ریه (آمبولی ریه) و مایع در ریه است که خوشبختانه بسیار کم رخ می‌دهد.

چگونه می‌توان تنگی نفس در دوران بارداری را کنترل کرد؟

• استراحت و تلاش برای آرام شدن باعث کاهش علائم می‌شود.
• اگر بیش از حد نفس می‌کشید، با پزشک خود تماس بگیرید تا در مورد تمرینات تنفسی مشورت کنید.

ورزش‌های آرام مانند پیاده‌روی هم می‌توانند کمک کنند. این کار خواب شما را نیز بهبود می‌بخشد و باعث می‌شود که تناسب اندام بهتری داشته باشید و عملکرد سیستم قلبی تنفسی‌ شما بهبود یابد که هر دو این موارد به‌صورت غیرمستقیم به تنگی نفس کمک می‌کنند.

5.  احساس خارش در دوران بارداری

خارش عارضه‌ای بسیار شایع در دوران بارداری به‌شمار می‌آید. این عارضه ممکن است در سراسر بدن باشد یا به یک ناحیه خاص محدود شود. خارش در سراسر بدن اغلب ناشی از خشکی و کشیدگی پوست به‌ویژه در ناحیه شکم است.

برخی از زنان در هفته‌های آخر بارداری خارش مرتبط با بارداری را تجربه می‌کنند. در این حالت پوست خشک نیست و اغلب هیچ جوشی در آن ایجاد نشده است؛ اما خارش می‌تواند شدید باشد و اغلب در سراسر بدن احساس می‌شود.

این احتمال نیز وجود دارد که خارش در دوران بارداری به‌ویژه در هفته‌های آخر ناشی از عملکرد نامناسب غده کوچک زیر کبد باشد که گاهی اوقات ممکن است برای نوزاد شما مشکلاتی را ایجاد کند. بنابراین اگر خارش را تجربه کردید و هیچ جوش پوستی نداشتید، حتما با پزشک متخصص زنان مشورت کنید. پزشک ممکن است آزمایش ساده خون را تجویز کند تا اطمینان حاصل شود که سیستم بدن شما عملکرد طبیعی دارد.

6. هموروئید در دوران بارداری

هموروئید که به آن پیل (یا واریکوز) نیز می‌گویند، رگ‌های متورم اطراف مقعد هستند. آن‌ها می‌توانند بسیار خارش‌آور باشند، درد و سوزش داشته باشند و با باز کردن روده‌ها، خونریزی ایجاد کنند. این خونریزی قرمز روشن است و ممکن است به مقدار قابل توجهی باشد.

پیل‌ها ناشی از تورم رگ‌ها در پایین‌ترین نقطه خود در اطراف مقعد هستند. فشار آوردن به رگ‌های این ناحیه حین دفع مدفوع برای باز کردن روده‌ها، فشار بر روی این رگ‌ها را افزایش می‌دهد. فشار وزن نوزاد در رحم فرد باردار نیز بر روی این رگ‌ها فشار می‌آورد؛ به این ترتیب هموروئید اغلب در لیست عوارض جانبی بارداری قرار می‌گیرد.

هموروئید با وجود یبوست بدتر می‌شود. زمانی که مادران باردار به دلیل یبوست، حین دفع مدفوع فشار بیشتری به خود می‌آورند، در دوران بارداری و در فاز پایانی که وزن نوزاد بیشتر است، این شرایط بدتر خواهد شد. همچنین ممکن است هموروئید تحت فشار زمان زایمان تشدید شود و عوارض دیگری را به همراه داشته باشد. برای پیشگیری و درمان هوروئید در دوران بارداری با پزشک زنان مشورت کنید.

7.  واریس در دوران بارداری

وریدهای واریسی بیشتر در پاها قرار دارند و اغلب به اندازه ساق پشتی و داخل ران هستند؛ همچنین ممکن است در لبه‌های بیرونی هر دو طرف واژن ایجاد شوند.

وریدهای واریسی زمانی رخ می‌دهند که فشار بر روی ورید باعث اختلال در دیواره آن شود که این اتفاق آن رگ‌ها را متورم خواهد کرد. افزایش فشار در وریدها زمانی رخ می‌دهد که وزن در ناحیه شکم افزایش یابد؛ بنابراین وریدهای واریکوز اغلب عارضه‌ای از بارداری هستند که باعث کاهش بازگشت خون به سمت قلب می‌شوند. این موضوع به معنای این است که این امر اغلب در اواخر دوران بارداری رخ می‌دهند یا بدتر می‌شوند. بارداری همچنین باعث نرم‌تر شدن دیواره‌های ورید می‌شود که منجر به ایجاد وقوع وریدهای واریسی به‌صورت آسان‌تری خواهد شد.

علائم معمول وریدهای واریسی چیست؟

• احساس درد در ناحیه پاها
• تورم پاها و مچ پا
• وریدهای واریسی ناحیه واژن که باعث درد می‌شوند، حین ایستادن احساس درد بیشتری را ایجاد می‌کنند.

روش‌های زیر برای بهبود علائم واریس کمک‌کننده خواهند بود:

• زمانی که نشسته‌اید، پاهایتان را بالاتر از مفصل باسن خود قرار دهید تا فشار بر روی رگ‌ها کمتر شود.
• جوراب‌های ضدواریس با حداقل مقاومت متوسط استفاده کنید و آن‌ها را صبح پیش از انجام کار‌های دیگر بپوشید.
• تا آنجا که می‌توانید تحرک داشته باشید. کار کردن عضلات پاها باعث می‌شود تا خون به‌طور مؤثرتری به سمت قلب پمپ شود.

8.  ترشح واژینال در دوران بارداری

در دوران بارداری معمول است که ترشحات واژینال بیشتر از حد معمول تولید شوند؛ بنابراین ممکن است که فرد این عارضه را تجربه کند. این اتفاق به دلیل هورمون‌های بارداری و افزایش خون‌رسانی به بافت‌های ناحیه واژن اتفاق می‌افتد. افزایش ترشح واژینال در دوران بارداری کاملا طبیعی است؛ اما می‌تواند به حدی باشد که نیاز به استفاده از پد داشته باشید.

ترشح طبیعی رنگ کرمی و پررنگ دارد؛ بوی بد نمی‌دهد و خارش نمی‌آورد. در صورت مشاهده هریک از علائم زیر به متخصص زنان مراجعه کنید:

• ترشحات بوی بد بسیار شدید یا نامطبوعی داشته باشند.
• ترشحات با خارش یا درد همراه باشند
• هنگام رابطه جنسی درد داشته باشید.
• هنگام ادرار کردن درد را تجربه کنید.

این مشکلات می‌توانند ناشی از عفونت واژینال یا مثانه باشند. ممکن است که پزشک پس از معاینه، آزمایش نمونه ادرار را درخواست کند. اگر تشخیص داد که عفونت دارید، کرم یا داروهای آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شوند.

9. درد کمر در دوران بارداری

درد کمر عارضه‌ای شایع در دوران بارداری است. بیشتر درد کمر در دوران بارداری به دلیل کشیدگی و کشش عضلات و رباط‌های کمر شماست. این موضوع به ترکیبی از موارد زیر برمی‌گردد:

1. وزن اضافی که شما حمل می‌کنید.
2. شیوه تغییریافته‌ای که شما ایستاده و راه می‌روید (نحوه ایستادن شما).
3. نرم شدن رباط‌های اطراف کمر شما که می‌تواند اجازه حرکت بیشتری به شما بدهد.

تقریبا در مورد این عارضه از بارداری تغییری نمی‌توان ایجاد کرد و درمان‌های معمول برای درد کمر در دوران بارداری محدود هستند. با این حال انجام حرکات مختلف برای کاهش احساس درد موثر خواهد بود. شما باید در مورد این علائم با متخصص زنان مشورت کنید تا راهی برای بهبودی شما حاصل شود.

روش‌های کاهش درد کمر در دوران بارداری چیست؟

1. ورزش سبک مانند پیاده‌روی سریع و تمریناتی مانند یوگا
2. اجتناب از نشستن یا ایستادن برای مدت زمان طولانی
3. اجتناب از بلند کردن بار سنگین
4. استفاده از بالش حمایتی برای پر کردن ناحیه کمر در صورت نشستن
5. درخواست از پزشک برای معرفی شما به فیزیوتراپ برای مشورت در مورد تمرینات ساده
6. ورزش در آب
7. حمام‌ آب گرم

10. کم‌خونی

کم‌خونی به معنای داشتن تعداد کمتر از حد نرمال سلول‌های قرمز سالم است. افرادی که کم‌خونی دارند، ممکن است احساس خستگی و ضعف کنند. شما در طول دوران بارداری احتمالا بیشتر از زمان‌های دیگر به کم‌خونی کمبود آهن دچار می‌شوید، زیرا در این دوران، بدن نیاز بیشتری به آهن دارد. پزشک در طول بارداری تعداد سلول‌های خون قرمز شما را بررسی خواهد کرد. درمان علت اصلی کم‌خونی، اگر امکانش وجود داشته باشد، می‌تواند به بازگرداندن تعداد سلول‌های قرمز سالم کمک کند. پزشک می‌تواند به شما پیشنهاد دهد که مکمل‌های آهن و یا فولیک اسید بخورید تا به جلوگیری از کم‌خونی و مدیریت آن کمک شود.

11. دیابت

دیابت نوعی بیماری است که چگونگی تبدیل غذا به انرژی در بدن شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سه نوع اصلی دیابت وجود دارد: نوع 1، نوع 2 و دیابت بارداری.

برای افراد باردار مبتلا به دیابت نوع 1 یا نوع 2، قند خون بالا در زمان بارداری باعث افزایش خطر ابتلا به نقص‌های جنین، مرگ جنین و زایمان زودرس می‌شود. در میان افراد مبتلا به هر نوع دیابت، قند خون بالا در طول دوران بارداری می‌تواند خطر ابتلا به پره‌اکلامپسی (فشار خون بارداری)، سزارین و زایمان نوزاد بزرگ را افزایش دهد. برای مدیریت دیابت خود در مواقع توصیه‌شده به پزشک خود مراجعه کنید؛ سطح قند خون خود را اندازه بگیرید و با مشورت پزشک متخصص زنان یا متخصص تغذیه، برنامه غذایی مناسبی را دنبال کنید.

فعالیت‌های بدنی داشته باشید و اگر پزشک دستور داده باشد، انسولین مصرف کنید. مدیریت دیابت می‌تواند به شما کمک کند تا دوران بارداری سالمی را پشت‌سر بگذارید. اگر شما دیابت قبل از بارداری داشته باشید یا در طول بارداری به آن مبتلا شده‌ باشید، ادامه ویزیت پزشک پس از زایمان برای نظارت بر قند خون و سلامت کلی شما اهمیت دارد.

مشاوره با دکتر متخصص
زنان، زایمان و نازایی

بهترین متخصص های زنان

متخصص بیماری‌های زایمان

جمع‌بندی

مشکلات بارداری شامل شرایط فیزیکی و روانی هستند که بر سلامتی فرد باردار و پس از زایمان بر مادر نوزاد تأثیر می‌گذارند. شرایط فیزیکی و روانی که ممکن است مشکلاتی را در پی داشته باشند، می‌توانند قبل، حین یا پس از بارداری آغاز شوند. بنابراین بسیار مهم است فردی که می‌خواهد باردار شود، قبل، حین و پس از بارداری به دستورات پزشکی توجه کند تا خطرات مشکلات بارداری را کاهش دهد.

اگر شما باردار هستید یا در سال گذشته زایمان کرده‌اید، در مورد هر حالت غیرطبیعی که دارید، با پزشک زنان صحبت کنید. اگر علائم اضطراری باروری حین یا پس از بارداری را در خود مشاهده کردید، بلافاصله آن را با پزشک در میان بگذارید.

در این مقاله به بررسی عوارضی پرداختیم که ممکن است در حین بارداری اتفاق بیفتند. جهت پیشگیری از عوارض بارداری راه‌های مختلفی وجود دارند که برای هرکس متفاوت هستند. مشاوره با دکتر زنان در این زمان راهی کمک‌کننده برای مادران باردار خواهد بود.