زنان در طول بارداری با افزایش خطر مشکلات دندان و لثه روبه‌رو هستند. پوسیدگی دندان و التهاب لثه در این دوران به‌طور مستقیم به بارداری مرتبط نیست؛ بلکه اثرات هورمون‌ها و عوارض بارداری می‌توانند منجر به این عوارض شوند. بعضی از این مشکلات رایج، ناشی از استفراغ‌های دوران بارداری است که می‌تواند اسیدیته دهان را افزایش دهد و باعث انتقال اسید معده به دندان شود. تکرار استفراغ در طول زمان می‌تواند به دندان آسیب بزند و خطر پوسیدگی را افزایش دهد. در این مقاله در مورد پوسیدگی دندان و التهاب لثه در دوران بارداری می‌پردازیم.
التهاب لثه در دوران بارداری به چه دلیلی ایجاد می‌شود؟
حین بارداری به دلیل افزایش سطح هورمون‌ها، دندان‌ها و لثه‌های شما به تجمع باکتری‌ها حساس‌تر هستند. مراقبت صحیح از دندان‌ها قبل، حین و بعد از بارداری برای حفظ سلامت دهان و دندان شما و همچنین سلامت نوزادتان بسیار مهم است. حفظ سلامت دهان، خطر ابتلا به عوارض بارداری را که ناشی از عدم درمان شرایط دندانی است، کاهش خواهد داد. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که ارتباطی بین التهاب لثه در طول بارداری و تولد نوزاد قبل از موعد وجود دارد. در صورت عدم درمان، در زنان مبتلا به التهاب لثه خطر تولد نوزاد با وزن کمتر افزایش خواهد یافت.
آیا بارداری بر پوسیدگی دندان تأثیر دارد؟
همان‌طور که قبلا اشاره کردیم، در طول دوران بارداری بسیاری از زنان دچار التهاب لثه هورمونی می‌شوند که از دست دادن کلسیم در دندان‌ها را در پی خواهد داشت. لثه‌های متورم باکتری‌ها را جذب می‌کنند که سبب فرایندهای اسیدی می‌شود. این اسید به آرامی مینای دندان را تخریب می‌کند و با حذف کلسیم در این فرایند، درنهایت می‌تواند باعث پوسیدگی دندان شود. تهوع صبحگاهی نیز میزان اسیدیته دهان را افزایش می‌دهد که این موضوع به تخریب دندان‌ها منجر خواهد شد.
انواع بیماری لثه در دوران بارداری
هورمون‌های بارداری می‌توانند باعث افزایش خطر مشکلات لثه در برخی زنان باردار شوند. از جمله این عوارض می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
التهاب لثه یا ژنژیویت: این مشکل لثه در دوران سه ماهه دوم بارداری رخ می‌دهد که به دلیل تجمع باکتری‌ها بین دندان و لثه شما اتفاق می‌افتد. علائم آن شامل تورم لثه و خونریزی است که بیشتر هنگام مسواک زدن و استفاده از نخ دندان ظاهر می‌شود. التهاب لثه در دوران بارداری ممکن است علائم مختلفی را ایجاد کند؛ از جمله:
- قرمزی لثه و احساس درد در آن ناحیه
- خونریزی لثه
- عفونت فضاهای بین دندان‌ها
- بوی بد دهان
- تغییر در چسبندگی دندان‌ها
بیماری پریودنتال: این عارضه عفونت ساختار‌های حمایت‌کننده دندان مانند لثه، رباط‌ها و استخوان دندان است که از التهاب لثه‌ای که درمان نشده به‌وجود می‌آید و می‌تواند منجر به از دست دادن دندان شود.
گرانولوم پیوژنیک دهانی: این مشکل درواقع رشد توده قرمز و گرد است که بر روی لثه ظاهر شده و به راحتی باعث خونریزی می‌شود و به‌طور شایع در دوران حاملگی اتفاق می‌افتد.
اگر در دوران بارداری دچار هر عارضه‌ای در لثه خود شده‌اید، مهم است که قبل از زایمان آن‌ها را توسط دندان‌پزشک بررسی کنید. در حالی‌که بیشتر انواع مشکلات لثه ناشی از هورمون‌های بارداری، پس از زایمان رفع می‌شوند، تعداد کمی از افراد ممکن است بعد از بارداری نیز با بیماری مزمن لثه مواجه شوند که نیاز به درمان‌های پس از بارداری خواهد داشت.
اگر لثه‌های شما خونریزی می‌کنند، باز هم به مسواک زدن ادامه دهید. ادامه دادن به استفاده از مسواک با سر نرم و خمیر دندان حاوی فلوراید حداقل دو بار در روز و تمیز کردن فضای بین دندان‌های خود با نخ دندان، به سلامت دندان‌های شما و جلوگیری از پوسیدگی آن‌ها کمک خواهد کرد.
عفونت دندان در بارداری
عدم درمان پوسیدگی و بیماری لثه می‌تواند منجر به ایجاد عفونت دندان شود که ممکن است برای شما و نوزادتان خطرناک باشد. از روش‌های متداول درمان دندانپزشکی در طول دوران بارداری، استفاده از بی‌حس‌کننده‌های موضعی و عکس‌برداری از دندان است که هر دو این موارد در طول بارداری ایمن هستند. با این حال اگر نگران هستید، با دندان‌پزشک خود صحبت کنید تا نیازها و گزینه‌های شخصی شما را بررسی کند.
شما می‌توانید در هر مرحله‌ای از بارداری خود به دندان‌پزشک مراجعه کنید. برای بسیاری از خانم‌ها مراجعه به دندان‌پزشک در سه ماهه دوم بارداری راحت‌تر است؛ زیرا در این زمان میزان تهوع و استفراغ کاهش یافته است و به اواخر بارداری هم نزدیک نیست. در صورت مصرف هر نوع آنتی‌بیوتیک در دوران بارداری حتما با متخصص زنان مشورت کنید؛ زیرا ممکن برای جنین خطرناک باشد.
چگونه باید از بروز پوسیدگی دندان و التهاب لثه در بارداری پیشگیری کرد؟
بهداشت دهان و دندان باید به‌طور ویژه‌ای در طول بارداری رعایت شود. اگر قبلا عادات بهداشت دهان خوبی داشته‌اید، زمانی که باردار هستید، نیازی به انجام کار ویژه‌ای ندارید؛ فقط باید به هر تغییری که شامل تورم لثه‌ها است، بیشتر توجه کنید.
- دندان‌های خود را حداقل دو بار در روز، 2 دقیقه با مسواک نرم و سر کوچک و همچنین خمیر دندان حاوی فلوراید بشویید. استفاده از مسواک الکتریکی هم گزینه خوبی است.
- برای جرم‌گیری دندان و معاینه آن به‌طور منظم به دندان‌پزشک مراجعه کنید.
- قبل از درخواست درمان، با پزشک و دندان‌پزشک خود صحبت کنید؛ پزشکان معمولا توصیه می‌کنند که در صورت امکان درمان‌های دندانی در سه ماهه دوم بارداری انجام شوند.
- مصرف ویتامین C از طریق میوه‌ها یا مکمل‌ها می‌تواند در مقابله با التهاب لثه کمک کند.
- ویتامین A برای کمک به رشد استخوان‌ها و دندان‌ها ضروری است. پیش از مصرف ویتامین با متخصص زنان مشورت کنید.
- روزانه با استفاده از محلول دهان‌شویه حاوی فلوراید دهان خود را شستوشو دهید. برخی از محلول‌ها دارای مواد ضدعفونی‌کننده هستند که به از بین بردن باکتری‌هایی که باعث تجمع پلاک می‌شوند، کمک می‌کنند.
آیا استفراغ دوران بارداری می‌تواند باعث پوسیدگی دندان شود؟
هورمون‌های بارداری دریچه‌ای را که غذا را در داخل معده نگه می‌دارد، شل می‌کنند. سوءهاضمه معده (بالا آوردن غذا یا نوشیدنی) یا استفراغ مرتبط با بیماری صبحگاهی دوران بارداری می‌تواند دندان‌های شما را در معرض اسیدهای قوی معده قرار دهد. سوءهاضمه و استفراغ مکرر ممکن است به سطح دندان آسیب بزند و خطر پوسیدگی دندان را افزایش دهد. اگر احساس استفراغ دارید، این توصیه‌ها را انجام دهید:
- بعد از استفراغ دندان‌های خود را فورا بشویید. در حالی‌که دندان‌ها با اسیدهای معده پوشیده هستند، عمل مسواک زدن ممکن است به پوسته دندان آسیب بزند.
- دهان خود را به‌طور کامل با آب ساده شیرین بشویید.
- پس از آن از دهان‌شویه حاوی فلورید استفاده کنید.
- اگر دهان‌شویه در دسترس ندارید، یک قاشق خمیر دندان حاوی فلورید را روی انگشت خود بگذارید و روی دندان‌های خود بمالید. سپس به‌طور کامل آن را با آب شستوشو دهید.
- اگر استفراغ شدید و مکرر را تجربه می‌کنید، مشاوره با دکتر زنان در مورد نحوه مدیریت علائم بسیار کمک‌کننده خواهد بود.
افزایش مصرف کلسیم و حفظ سلامت دندان در دوران بارداری
شما در طول دوران بارداری نیاز خواهید داشت که مقدار مصرف کلسیم خود را افزایش دهید تا استحکام استخوان‌های خود و نیازهای جنین در حال رشد را تضمین کنید. منابع خوب کلسیم شامل موارد زیر هستند:
- شیر، پنیر و ماست ساده یا ماست میوه‌ای بدون شکر
- سویا، بادام یا دیگر انواع شیر، پنیر و ماست غنی از کلسیم
افزایش مصرف ویتامین D در دوران بارداری
ویتامین D به بدن کمک می‌کند تا کلسیم را به خوبی استفاده کند. مقادیر کمی از تابش نور خورشید می‌تواند پاسخ‌گوی نیاز بدن به ویتامین D باشد. مراقب باشید که بیش از حد در معرض آفتاب قرار نگیرید؛ زیرا باعث لک‌های پوستی دوران بارداری می‌شود. از منابع خوب ویتامین D می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم:
- ماهی‌های چرب مانند ماهی سالمون
- تخم‌مرغ
- مارگارین
- شیر غنی‌شده با ویتامین D
اگر از طریق رژیم غذایی خود به اندازه کافی ویتامین D دریافت نمی‌کنید، می‌توانید از مکمل‌های آن استفاده کنید. از پزشک بپرسید که آیا نیاز به مصرف ویتامین D دارید یا خیر.
