فشار خون بالا یا پایین نیز مانند کلسترول بالا، یکی از بیماری هایی است که ممکن است با افزایش سن به آن مبتلا شوید. فشار خون نیرویی است که خون شما به دیواره رگ های خونی وارد می کند. فشار خون بالا یا پایین فشار، خونی است که بالاتر یا پایین تر از حد طبیعی باشد. فشار خون طبیعی برای بزرگسالان فشار سیستولیک کمتر از 120 و فشار دیاستولیک کمتر از 80 است و هر چه بیشتر یا کمتر از آن باشد، فشار خون شما بالا یا پایین در نظر گرفته می شود. انواع فشار خون می توانند علل و درمان های مختلفی داشته باشند که در ادامه بررسی خواهیم کرد.
البته، طبیعی است که فشار خون شما به طور موقت در طول برخی از فعالیت های روزانه تغییر کند. مثلاً در حین ورزش، فشار خون سیستولیک شما بین 160 تا 220 افزایش می یابد، زیرا قلب شما سریعتر پمپاژ می کند. با این حال، اگر فشار خون شما به طور مداوم بالاتر یا پایین تر از محدوده طبیعی است، حتی زمانی که در فعالیت های قلبی عروقی شرکت نمی کنید، باید اقداماتی را برای کاهش یا افزایش آن انجام دهید. در ادامه با ما همراه باشید تا انواع فشار خون را مورد بحث و بررسی قرار دهیم.
فشار خون اولیه
فشار خون اولیه، نوعی فشار خون بالا است که چند عاملی است و یک علت مشخص ندارد. این نوع فشار خون همچنین به عنوان فشار خون ایدیوپاتیک یا اساسی نیز شناخته می شود. فشار خون بالاتر از نرمال معمولاً هر چیزی بیش از 120/80 میلی متر جیوه می باشد و این بدان معنی است که فشار داخل رگ های شما بیشتر از حدی است که باید باشد. فشار خون ضروری (که اکنون به عنوان فشار خون اولیه شناخته می شود) به رگ های خونی شما آسیب می رساند. این وضعیت با گذشت زمان بدتر می شود و می تواند باعث ایجاد عوارض تغییر دهنده زندگی شود که عبارتند از:
- آنوریسم مغزی
- زوال عقل
- حمله قلبی
- نارسایی قلبی
- بیماری کلیوی
- فشار خون بدخیم
- سکته
- کاهش بینایی
- افزایش سن
- دیابت
- رژیم غذایی سرشار از نمک
- نوشیدن بیش از حد قهوه و سایر اشکال کافئین
- سابقه خانوادگی فشار خون بالا
- چاقی
- مصرف زیاد مشروبات الکلی
- سبک زندگی کم تحرک با فعالیت بدنی محدود
- مشکلات خواب مانند بی خوابی
- وجود خون در ادرار (هماچوری)
- تاری دید
- درد قفسه سینه و تنگی نفس
- سرگیجه و سبکی سر
- خستگی
- خونریزی بینی
- سردردهای شدید
فشار خون ثانویه
فشار خون ثانویه، یکی از انواع فشار خون است که در اثر بیماری های مختلف ایجاد می شود. این نوع فشار خون می تواند ناشی از شرایطی باشد که بر کلیه ها، عروق، قلب یا سیستم غدد درون ریز تأثیر می گذارد. همچنین فشار خون ثانویه می تواند در دوران بارداری نیز رخ دهد. فشار خون ثانویه با نوع معمول فشار خون بالا متفاوت است، اما درمان مناسب فشار خون ثانویه اغلب می تواند فشار خون بالا و شرایطی را که باعث آن می شود کنترل کند. درمان موثر، می تواند خطر عوارض جدی از جمله بیماری قلبی، نارسایی کلیه و سکته مغزی را کاهش می دهد.
مانند فشار خون اولیه، فشار خون ثانویه نیز معمولاً علائم خاصی ندارد، حتی اگر فشار خون به سطوح خطرناکی رسیده باشد. برای افرادی که دچار مشکلات فشار خون بالا هستند، داشتن هر یک از علائم زیر ممکن است به معنای فشار خون ثانویه باشد:
- فشار خون بالا که به داروهای فشار خون پاسخ نمی دهد (پرفشاری خون مقاوم)
- فشار خون بسیار بالایی که مقدار فشار خون سیستولیک بیش از 180 میلی متر جیوه (میلی متر جیوه) یا فشار خون دیاستولیک بیش از 120 میلی متر جیوه باشد.
- فشار خون بالا که دیگر به داروهایی که قبلاً فشار خون را کنترل می کردند پاسخ نمی دهد.
- فشار خون بالا با شروع ناگهانی قبل از 30 سالگی یا بعد از 55 سالگی
- نداشتن سابقه خانوادگی فشار خون بالا
- نداشتن اضافه وزن و چاقی
فشار خون بالا
فشار خون بالا که به آن پرفشاری خون نیز می گویند، یک بیماری شایع است که مشخصه آن فشار بیشتر از حد طبیعی در رگ های خونی است. فشار خون معمولاً با یک کاف بادی که در اطراف بازوی شما قرار می گیرد اندازه گیری می شود. هنگام اندازه گیری فشار خون، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما به دنبال اندازه گیری دو چیز است:
فشار خون سیستولیک: فشار رگ خونی در طول ضربان قلب
فشار خون دیاستولیک: فشار رگ خونی بین ضربان قلب
این دو اندازه گیری سیستولیک در بالای دیاستولیک با هم فهرست شده اند و اندازه فشار خون طبیعی کمتر از 120/80 است. فشار خون بالایی که علت شناخته شده ای ندارد، فشار خون ضروری یا اولیه و در مقابل، فشار خونی که یک علت شناخته شده دارد، فشار خون ثانویه نامیده می شود.
فشار خون پایین
فشار خون پایین یکی از انواع فشار خون است که معمولاً فشار خون پایین تر از 90 میلیمتر جیوه برای عدد بالا (سیستولیک) یا 60 میلی متر جیوه برای عدد پایین (دیاستولیک) در نظر گرفته می شود. آنچه برای یک فرد فشار خون پایین در نظر گرفته می شود، ممکن است برای شخص دیگری یک فشار خون خوب محسوب شود. فشار خون پایین ممکن است در برخی بیماران علائم قابل توجهی نداشته باشد یا در بیماران دیگر باعث سرگیجه و غش شود. همچنین گاهی اوقات فشار خون پایین می تواند سلامتی را تهدید کند.
علل فشار خون پایین از کم آبی تا شرایط پزشکی جدی متغیر است. مهم است که بدانید چه چیزی باعث فشار خون پایین در شما می شود تا بتوانید در صورت لزوم برای درمان آن اقدام کنید. انواع فشار خون پایین عبارتند از:
افت فشار خون ارتواستاتیک (افت فشار خون وضعیتی): این افت ناگهانی فشار خون هنگام ایستادن از حالت نشسته یا پس از دراز کشیدن است که در افراد مسن شایع است و دلایل آن عبارتند از:
- کم آبی
- استراحت طولانی مدت در رختخواب
- بارداری
- برخی شرایط پزشکی و برخی داروها
افت فشار خون پس از غذا: این افت فشار خون 1 تا 2 ساعت پس از صرف غذا رخ می دهد و به احتمال زیاد روی افراد مسن، به ویژه آنهایی که فشار خون بالا یا بیماری های سیستم عصبی خودمختار مانند بیماری پارکینسون دارند، تأثیر می گذارد. خوردن وعده های غذایی کوچک و کم کربوهیدرات، نوشیدن آب بیشتر و اجتناب از الکل می تواند به کاهش علائم کمک کند.
افت فشار خون با واسطه عصبی: این افت فشار خون نوعی است که پس از ایستادن طولانی مدت اتفاق می افتد. این نوع فشار خون پایین بیشتر جوانان و کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد و ممکن است ناشی از ارتباط نادرست بین قلب و مغز باشد.
آتروفی سیستم چندگانه همراه با افت فشار خون ارتواستاتیک: این اختلال نادر که سندرم شای دراگر نیز نامیده می شود، بر سیستم عصبی که عملکردهای غیرارادی مانند فشار خون، ضربان قلب، تنفس و هضم را کنترل می کند، تأثیر می گذارد و با فشار خون بسیار بالا در هنگام دراز کشیدن همراه است.
فشار خون دیاستولیک و فشار خون سیستولیک
فشار خون معیاری است که نشان می دهد قلب شما چقدر کار می کند. فشار خون سیستولیک اولین عدد و فشار خون دیاستولیک دومین عدد است و هنگامی که به پزشک خود مراجعه می کنید، اولین کاری که آنها اغلب انجام می دهند این است که فشار خون شما را چک می کنند.
قلب شما ماهیچه ای به اندازه مشت شماست و از چهار محفظه تشکیل شده و شامل چهار دریچه است که این دریچه ها باز و بسته می شوند تا خون از درون حفره ها و داخل و خارج قلب شما حرکت کند. قلب شما 60 تا 100 بار در دقیقه یا حدود 100000 بار در روز می زند و همانطور که می تپد، خون به دیواره شریان شما فشار می آورد. دستگاه فشار خون در هنگام اندازه گیری دو عدد را به شما نشان خواهد داد که این اعداد نشان دهنده ی موارد زیر می باشند:
فشار خون سیستولیک
فشار خون سیستولیک، عددی است که هنگام اندازه گیری فشار خون، در قسمت بالای دستگاه نشان داده می شود. این فشار خون در حالی که بطن ها (دو حفره پایینی قلب ) با فشار، خون را به سمت بقیه بدنتان می برند، نیروی خون را در مقابل دیواره های شریان اندازهگیری میکند.
فشار خون دیاستولیک
فشار خون دیاستولیک عدد پایینی است که در اندازه گیری فشار خون نمایش داده می شود و با شل شدن قلب و باز شدن بطن ها با خون، نیروی خون را در مقابل دیواره شریان اندازه گیری می کند. دیاستول، به دوره زمانی که قلب شما در بین ضربان ها آرام می گیرد، گفته می شود و همچنین زمانی است که شریان کرونر شما می تواند خون را به قلب شما برساند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
با یک بار اندازه گیری فشار خون نمی توان به این نتیجه رسید که فشار خون شما بالا یا پایین است و شما نیاز به کمک دارید یا خیر. اگر فشار خون خود را اندازه گرفتید و از محدوده طبیعی خارج شد، چند دقیقه صبر کنید و دوباره فشار خون خود را اندازه گیری نمایید. اگر همچنان فشار خون شما بالا یا پایین بود، توصیه می شود با متخصص قلب و عروق یا متخصص داخلی مشورت نمایید. همچنین در صورت مشاهده و تجربه علائم زیر نیز لازم است به متخصصان این حوزه مراجعه کنید:
- از هوش رفتن
- فشار خون بسیار بالاتر از حد طبیعی
- سردرد شدید
- تاری دید
- سرگیجه یا سبکی سر
سخن پایانی
همانطور که گفتیم فشار خون بالا یا پایین، خبر از یک اختلال در سلامتی می دهند. برخی افراد با فشار خون بالا یا پایین علائمی را تجربه نمی کنند و برخی دیگر علائمی مانند سرگیجه، خونریزی بینی، تاری دید و … را به همراه خواهند داشت. انواع فشار خون عبارتند از فشار خون اولیه و فشار خون ثانویه. فشار خون به وسیله دستگاه های فشار خون اندازه گیری می شود و در هنگام اندازه گیری دو عدد نمایش داده می شوند که عدد بالا فشار خون سیستولیک و عدد پایین فشار خون دیاستولیک را نشان می دهد. در صورتی که فشار خون شما بالاتر یا پایین تر از حد طبیعی بود لازم است برای تشخیص علل و درمان آن به متخصص داخلی یا متخصص قلب و عروق مراجعه نمایید. سایت تلفن خونه این امکان را برای بیماران فراهم آورده تا بتوانند با کمترین هزینه و در سریع ترین زمان ممکن با این متخصصان ارتباط برقرار نمایند.