بعد از ایجاد هر نوع سوختگی، اولین چیزی که فرد به دنبال آن خواهد بود، استفاده از پماد سوختگی برای کاهش سوزش و التهاب است. درمان‌های خانگی برای سوختگی می‌توانند به کاهش درد و التهاب ناشی از سوختگی کمک کنند. در برخی موارد این درمان‌ها می‌توانند سبب تسریع فرآیند بهبودی شوند.
اگرچه درمان‌های خانگی برای سوختگی ممکن است مزایای خاصی داشته باشند، اما مهم است به یاد داشته باشید که برخی از انواع سوختگی مثل سوختگی درجه سه و چهار نیاز به مراقبت پزشکی دارند. در ادامه این مطلب به انواع پماد سوختگی و موارد استفاده آن‌ها می‌پردازیم.
انواع سوختگی چیست؟
سوختگی درجه اول و دوم از انواع سوختگی با خطر کمتر محسوب می‌شوند؛ درحالی‌که سوختگی درجه سوم و چهارم در دسته سوختگی‌های جدی قرار دارند. برای درمان سوختگی در منزل، میزان شدت سوختگی بسیار مهم است:
- سوختگی درجه اول: سوختگی درجه اول قرمز و دردناک است و معمولا کمی ورم می‌کند و زمانی که فشاری به پوست وارد می‌شود، ظاهری سفید دارد.
- سوختگی درجه دوم: این نوع سوختگی تاول‌هایی را به‌وجود می‌آورد و لایه‌های عمیق‌تری از پوست را درگیر می‌کند. سوختگی درجه دوم بسیار دردناک است و می‌تواند باعث قرمزی و ورم پوست شود.
- سوختگی درجه سوم: نوعی سوختگی است که به تمام لایه‌های پوست آسیب می‌زند و باعث می‌شود تا پوست سفید یا زغالی‌رنگ شود. سوختگی درجه سوم ممکن است آسیب به استخوان‌ها، عضلات و تاندون‌ها را در پی داشته باشد و به‌عنوان سوختگی درجه چهارم شناخته شود. به دلیل آسیب به اعصاب و بافت‌ها، این احتمال وجود دارد که سوختگی درجه سوم و چهارم درد کمی داشته باشند یا حتی هیچ دردی احساس نشود. این انواع سوختگی نیازمند رسیدگی پزشکی فوری هستند.
متخصص پوست، مو و زیبایی
توجه داشته باشید که سوختگی‌های درجه اول و دوم که بیش از 10% از بدن را درگیر نمی‌کنند، ممکن است نیازی به بستری در بیمارستان نداشته باشند؛ اما سوختگی‌های درجه دوم با آسیب به بیش از 10% از مساحت بدن و سوختگی‌های درجه سوم با صدمه به بیش از 10% از مساحت بدن، به‌عنوان سوختگی‌های متوسط تا شدید در نظر گرفته می‌شوند که نیازمند درمان پزشکی تخصصی هستند. هدف درمان شامل کنترل درد، پیشگیری از عفونت، برداشتن پوست مرده، کاهش جوش‌های پوستی و بیشینه‌سازی بازگشت به عملکرد اولیه در نواحی سوخته است.
کدام پماد برای درمان سوختگی بهتر است؟
اداره غذا و دارو (FDA) چندین پماد آنتی‌بیوتیک موضعی را برای جلوگیری از عفونت در سوختگی‌ها و سایر زخم‌های کوچک پوست بدون نیاز به نسخه پزشکی تایید کرده است.
پماد باسیتراسین بهتر است یا نئواسپورین؟
در صورتی‌که سوختگی فرد عمیق باشد، مهم است که با پزشک متخصص صحبت کند تا درمان زخم‌های سوختگی عمیق یا شدید هرچه سریع‌تر شروع شوند. برای بریدگی‌ها و سوختگی‌های کوچک می‌توان از هر دو داروی باسیتراسین یا نئواسپورین استفاده کرد. باسیتراسین از رشد باکتری‌ها جلوگیری می‌کند. از طرف دیگر آنتی‌بیوتیک‌ها در نئواسپورین که نوعی آنتی‌بیوتیک سه‌گانه است، نه تنها باعث جلوگیری از رشد باکتری‌ها می‌شوند، بلکه هرگونه باکتری را هم که ممکن است در زخم وجود داشته باشند، می‌کشند.
به‌طور کلی هر دو دارو مؤثر هستند؛ با این حال عوارض جانبی می‌تواند شامل تحریک ملایم پوست باشد. اگر منطقه درمانی قرمز شد، ورم داشت یا ترشح مایعات در آن وجود داشت، باید در اسرع وقت با پزشک تماس گرفت. اگر فرد علائم واکنش آلرژیک مانند رنگ‌پریدگی، ورم صورت، زبان، لب‌ها یا گلو را تجربه کرد یا دشواری در تنفس داشت، باید به پزشکی اورژانس مراجعه کند.
پزشکان برای درمان سوختگی چه چیزی تجویز می‌کنند؟
سوختگی‌های کم‌اهمیت در اغلب موارد می‌توانند در خانه درمان شوند و طی 1 تا 2 هفته بهبود یابند؛ اما سوختگی‌های شدید‌تر نیاز به بررسی و معاینه کامل و درمان پزشکی تخصصی دارند که ممکن است شامل آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی یا وریدی، مواد ضدعفونی موضعی یا کرم‌ها، ترمیم زخم، جراحی و حتی پیوند پوست برای پوشش زخم‌های بزرگ باشد.
فیزیوتراپی دارای اهمیت ویژه‌ای برای بازیابی حرکت است. درمان و بازیابی پوست نیز بخشی حیاتی از درمان خواهد بود. کل این فرآیند می‌تواند برای ماه‌ها یا برای موارد بسیار شدید حتی سال‌ها طول بکشد. دکترها ممکن است برای درمان سوختگی‌های درجه دوم و سوم از کرم سولفادیازین نقره استفاده کنند. این دارو نوعی آنتی‌بیوتیک است که باکتری‌ها را می‌کشد و از رشد آن‌ها جلوگیری می‌کند. این پماد نوعی کرم نسخه‌ای است.
چه محصولاتی بدون نیاز به نسخه برای سوختگی مناسب هستند؟
مطالعات نشان داده‌اند که آنتی‌بیوتیک‌های موضعی بدون نیاز به نسخه (OTC)، از جمله نئواسپورین و باسیتراسین، می‌توانند خطر عفونت را در بیماران مبتلا به سوختگی کاهش دهند. بهترین داروی بدون نسخه برای سوختگی دارویی است که حداقل عوارض جانبی یا واکنش را ایجاد کند. اگر فرد قبلا به آنتی‌بیوتیک‌ها حساسیت داشته باشد، باید با پزشک یا داروساز در مورد بهترین آنتی‌بیوتیک موضعی صحبت کرد. همچنین در صورت سوزش زیاد، ترشحات سبز رنگ یا زرد شدید، به مشورت فوری با پزشک نیاز خواهد بود؛ زیرا این موضوع می‌تواند بدان معنا باشد که زخم دچار عفونت شده است.
به خاطر داشته باشید که پمادهای آنتی‌بیوتیکی مانند نئواسپورین و باسیتراسین فقط برای استفاده خارجی هستند و نباید به‌صورت خوراکی مصرف شوند یا در چشم یا روی سوختگی‌های گسترده بهکار روند. همچنین اگر سابقه حساسیت به هریک از مواد موجود در ترکیبات آن‌ها در فرد سانحه‌دیده وجود داشته باشد، نباید از این داروها استفاده کرد. در صورت هرگونه علائم غیرطبیعی شدید نیز مراجعه به پزشک الزامی است.
انواع پماد سوختگی چیست؟
بسیاری از این محصولات برای سوختگی دارای آلوئه‌ورا هستند که به مرطوب کردن و آرامش پوست کمک می‌کند. فرد باید پماد مناسب برای سوختگی را با مشورت پزشک مورد استفاده قرار دهد. انتخاب پماد به درجه سوختگی و دستور پزشک بستگی دارد. در ادامه به انواع پمادهای سوختگی می‌پردازیم:
پماد سولفادیازین نقره
سولفادیازین نقره نوعی آنتی‌بیوتیک است که باکتری‌ها و به دنبال آن عفونت را از بین می‌برد. این پماد برای درمان یا پیشگیری از عفونت‌های جدی در مناطق پوستی با سوختگی درجه دوم یا سوم استفاده می‌شود.
پماد نیتروفورازون
این پماد باکتری‌های گرم منفی و گرم مثبت را از بین می‌برد و برای درمان سوختگی‌های درجه ۲ و ۳ و رفع عفونت‌های پوستی بهکار می‌رود.
باسیتراسین ژنریک
باسیتراسین نوعی پماد آنتی‌بیوتیک ژنریک بدون نیاز به نسخه پزشک است که می‌توان آن را از داروخانه‌ها تهیه کرد. این پماد به‌طور گسترده برای درمان بریدگی‌ها، خراش‌های کوچک و سوختگی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آنتی‌بیوتیک به راحتی از طریق بافت‌های سوخته جذب می‌شود و رشد باکتری‌ها را متوقف می‌کند.
پماد موپیروسین
این آنتی‌بیوتیک موضعی توانایی مقابله با طیف وسیعی از باکتری‌های مسبب عفونت‌های پوستی را دارد و برای سوختگی‌های خفیف بهکار می‌رود تا آسیب‌دیدگی بهبود یابد و از بروز عفونت جلوگیری شود. از این پماد می‌توان به‌عنوان پماد سوختگی با آب جوش نام برد. شما می‌توانید در سوختگی با آب جوش با توجه به درجه سوختگی از آن استفاده کنید.
پماد مفناید
این پماد نوع آنتی‌بیوتیک موضعی در درمان سوختگی‌های درجه ۲ و ۳ است و به هنگام پانسمان بهکار می‌رود تا از بروز عفونت جلوگیری کند.
پماد بنزوکائین
این پماد برای کاهش درد ناشی از سوختگی‌های خفیف مثل آفتابسوختگی و گزش حشرات بهکار می‌رود. البته مصرف این دارو ممکن است سبب خارش، تورم و کهیر شود.
پماد سدیم هیالورونات
این پماد برای زخم‌هایی مانند زخم بستر، زخم پای دیابتی و زخم‌های سوختگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پماد زینک اکساید
این پماد برای درمان خراشیدگی‌های جزئی، سوختگی‌ها و گزش حشرات مفید است و به دلیل این که اشعه UV آفتاب را جذب می‌کند، از پوست در مقابل آفتابسوختگی حمایت خواهد کرد.
پماد سوختگی آلفا
این پماد نوعی محصول گیاهی است که از آن برای درمان سوختگی‌های خفیف استفاده می‌شود.
پماد کالاندولا
این پماد برای درمان ادرارسوختگی کودکان، آفتابسوختگی، بریدگی‌های سطحی و ترک‌های پوستی بهکار می‌رود؛ همچنین در درمان آفتاب سوختگی نیز کاربرد دارد.
پماد سوختگی مینو
این پماد برای رفع التهابات پوستی، بهبود ادرارسوختگی کودکان و درمان سوختگی‌های خفیف استفاده می‌شود.
پماد ریکاو
این پماد در درمان انواع سوختگی‌ها و ادرارسوختگی مفید است و التهابات پوستی ناشی از لیزردرمانی را کاهش می‌دهد.
پماد سوختگی ناژو
این پماد در درمان ادرارسوختگی کودکان، سوختگی‌های خفیف، زخم‌های سطحی و آفتابسوختگی موثر است.
پماد لیدوکائین
این دارو برای کاهش درد و ناراحتی‌های پوستی مربوط به آفتابسوختگی، سوختگی، نیش حشرات و مواردی مانند آن بهکار می‌رود.
پماد دیبوکائین
این دارو برای کاهش درد و خارش خفیف ناشی از برش، سوختگی، نیش حشرات و آفتابسوختگی استفاده می‌شود.
پماد سدیم هیالورونات
این پماد برای زخم‌هایی مانند زخم بستر، زخم پای دیابتی و زخم‌های سوختگی مفید است.
پماد سوختگی مدرما
این ژل بهترین و مؤثرترین پماد برای برطرف‌‌کردن جای سوختگی یا هر نوع جای زخم است که با تحریک ساخت کلاژن، به بازسازی پوست و جای زخم کمک می‌کند.
پماد سوختگی رژودرم
این پماد برای کاهش و هموار کردن آثار زخم، سوختگی، جراحی و بخیه‌های قدیمی مناسب خواهد بود.
پیش از مصرف هریک از این پمادها بسیار مهم است که که قبل از استفاده، دستورالعمل روی جعبه را بخوانید و دستور پزشک را مدنظر قرار دهید. در صورت داشتن سوختگی درجه 3 و 4 باید حتما به پزشک مراجعه کنید.
روش‌های درمان سوختگی که باید از آن‌ها خودداری کنید
استفاده از هریک از موارد زیر برای سوختگی منع مصرف دارد و وضعیت سوختگی را بدتر می‌کند:
- یخ
- کره
- سفیده تخم‌مرغ
- کرم کورتیزون
- لوسیون دست یا بدن
- روغن‌ها مانند روغن نارگیل، روغن زیتون یا دیگر روغن‌های پخت‌وپز
این مواد ممکن است سوختگی را تحریک و بدتر کنند یا باعث عفونت محل سوختگی شوند.
به نظر بیشتر افراد هر نوع سوختگی ممکن است جدی به نظر برسد؛ اما لازم است که تفاوت بین سوختگی درجه اول، دوم و سوم را بدانید؛ به‌ویژه تشخیص سوختگی درجه سوم مهم است؛ زیرا عواقب طولانی‌مدت تأخیر در درمان می‌تواند جدی باشد.
گزینه‌های درمان کوتاه‌مدت شامل روش‌های خانگی مانند آب سرد، آلوئه‌ورا، عسل، کالندولا و داروهای بدون نیاز به نسخه هستند. شواهدی وجود دارد که از استفاده هرکدام پشتیبانی می‌کند؛ اما قبل از استفاده از عسل، با پزشک مشورت کنید؛ زیرا مواد موجود در برخی از عسل‌های فرآوری‌شده ممکن است با خواص درمانی آن مداخله داشته باشد.
متخصص پوست، مو و زیبایی
جمع‌بندی
همان‌طور که گفته شد، سوختگی یکی از شایع‌ترین مشکلات پوستی است که به دلیل تماس با حرارت یا مواد شیمیایی اتفاق می‌افتد. این مشکل از درجه سبک تا شدید و حتی خطرناک، نیازمند درمان مناسب است. یکی از روش‌های درمان سوختگی استفاده از پمادهای مخصوص سوختگی است که به دلیل داشتن خواص ضدالتهابی، ضدعفونی‌کننده و تسکین‌دهنده می‌تواند بهبودی سریع‌تری را برای پوست سوخته رقم بزند. پیش از مصرف هریک از پمادهای سوختگی، مشاوره با دکتر پوست و مو بسیار کمک‌کننده خواهد بود.
