بسیاری از خانم‌های باردار در حین بارداری از تکرر ادرار شکایت دارند. این عارضه ممکن است در چند هفته پس از بارداری شروع شود و یکی از عوارض بارداری به‌شمار آید. این احتمال وجود دارد که احساس تکرر ادرار به دلیل تغییرات هورمونی باشد؛ اما اگر فرد باردار در حین ادرار کردن، درد یا علائم دیگر عفونت مجاری ادراری (UTI) را تجربه کند، باید حتما آن را با پزشک در میان بگذارد. در این مقاله به بررسی نکاتی در مورد تکرر ادرار در دوران بارداری و نحوه مدیریت آن به‌صورت کاربردی می‌پردازیم.
تکرر ادرار چه زمانی رخ می‌دهد؟
ناتوانی کنترل ادرار زمانی رخ می‌دهد که فرد مشکلی در کنترل مثانه خود داشته باشد. اگر فرد این نوع ناتوانی را تجربه کند، ممکن است احساس نیاز فوری به تخلیه ادرار داشته باشد یا حتی پیش از رسیدن به دستشویی ادرار او بریزد. همچنین ممکن است بخواهد که بیشتر از حد معمول به دستشویی برود. مشکلات کنترل مثانه به دلایل مختلفی از جمله بارداری و زایمان اتفاق می‌افتند. خبر خوب این است که ناتوانی کنترل ادرار در دوران بارداری معمولا موقت است و چند ماه پس از تولد کودک یا پایان بارداری به حالت عادی بازمی‌گردد.
علل افزایش ادرار در دوران بارداری
دلایلی وجود دارند که می‌توانند باعث افزایش نیاز به ادرارزدایی در دوران بارداری شوند. این دلایل عبارتند از:
هورمون‌ها
در طول دوران بارداری برخی از هورمون‌ها در بدن افزایش می‌یابند. پروژسترون (هورمونی که تخمدان ترشح می‌کند) و هورمون گنادوتروپین کوریونیک که HCG یا هورمون بارداری نیز نام دارد، باعث جریان خون منظم‌تر به عضلات لگنی فرد باردار می‌شوند. هورمون‌ها ممکن است عضلات کف لگن را لطیف‌تر کنند و باعث شوند که نگه داشتن ادرار برای فرد سخت‌تر باشد.
رشد رحم
در طول دوره سوم بارداری (شش تا نه ماه)، رحم به اندازه کافی بزرگ می‌شود؛ درنتیجه شروع به فشار آوردن به مثانه می‌کند. این اتفاق ممکن است باعث شود که فرد احساس نیاز مکرر به استفاده از دستشویی داشته باشد؛ زیرا فشار اضافی بر روی مثانه، سبب احساس نیاز مداوم به ادرارزدایی خواهد شد.
ضعف عضلات کف لگنی
در برخی موارد عضلاتی که مثانه، روده و رحم را پشتیبانی می‌کنند، در طول دوران بارداری ضعیف‌تر می‌شوند. این موضوع ممکن است افزایش ادرار در دوران بارداری را در پی داشته باشد.
افزایش مایعات بدن
زمانی که باردار می‌شوید، بدن شما نسبت به دوران قبل از بارداری، مایعات بیشتری تولید می‌کند.
کارایی کلیه
با آغاز بارداری معمولا کلیه‌ها کارایی خود را افزایش می‌دهند. این موضوع با تولید بیشتر مایعات همراه است و باعث افزایش فرکانس و مقدار ادرارزدایی می‌شود.
نشت ادرار
گاهی اوقات ممکن است احساس نیاز به ادرار کردن داشته باشید، اما وقتی به دستشویی می‌رسید، مقدار ادرار خروجی نسبت به نیازی که احساس می‌کردید، خیلی کم‌تر باشد. این احتمال نیز وجود دارد که گاهی هنگام عطسه، خنده، سرفه و ورزش، نشت ادرار را تجربه کنید.
آیا تکرر ادرار در طول بارداری متداول است؟
تقریبا 40٪ تا بیش از نصف افراد در طول بارداری مشکلات کنترل مثانه را تجربه می‌کنند. این مشکل بیشتر در دوره سوم بارداری اتفاق می‌افتد؛ زمانی که جنین بیشترین وزن را دارد و بیشترین فشار را بر روی مثانه مادر وارد می‌کند؛ اما ناتوانی کنترل ادرار در هر مرحله‌ای اتفاق می‌افتد. همچنین متداول است که فرد پس از بارداری ناتوانی کنترل ادرار را تجربه کند. زایمان، به‌ویژه زایمان‌های واژینال، می‌تواند علت یا تشدیدکننده مشکلات کنترل مثانه باشد.
چگونه از ایجاد تکرر ادرار جلوگیری کنیم؟
ایده خوبی است که به محض احساس نیاز به ادرارکردن، این کار را انجام دهید. سعی نکنید که ادرار خود را نگه دارید. در ادامه به راهکارهای کاربردی می‌پردازیم که به کنترل تکرر ادرار کمک می‌کنند:
تمرینات کگل
اگر احساس فوریت ادرار کردن برای شما تبدیل به مشکل شده است، تمرینات ورزش کگل برای شما بسیار مفید خواهد بود. این تمرین به تقویت عضلات کف لگنی شما منجر می‌شود و قوی بودن این عضلات می‌تواند به شما کمک کنند تا جریان ادرار را کنترل کنید. به‌طور معمول برای شروع این تمرین شما همان عضلاتی را منقبض خواهید کرد که در زمان ادرار آن‌ها را منقبض می‌کنید؛ به این صورت که برای چند ثانیه این عضلات را نگه می‌دارید و سپس آن‌ها را رها می‌کنید. تمرین کگل می‌تواند پس از زایمان هم مفید باشد. در ادامه به مراحل انجام این تمرین می‌پردازیم:
- عضلات کف لگن خود را منقبض کنید.
- عضلات خود را برای زمانی طولانی‌تر از ۱۰ ثانیه نگه دارید.
- عضلات خود را رها کنید.
- تمرین را چند بار در روز در فواصل مختلف انجام دهید.
در نظر داشته باشید که حرکات کگل را حتی قبل از بارداری تمرین کنید. وقتی عضلات کف لگن شما قوی باشند، قادر خواهید بود که حین بارداری، جریان ادرار خود را بهتر کنترل کنید.
روش‌های دیگر درمان تکرر ادرار در دوران بارداری
علاوه بر تمرینات کگل، روش‌های درمانی دیگری نیز برای کاهش تکرر ادرار در دوران بارداری وجود دارند که از جمله آن‌ها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
کاهش مصرف قهوه
محصولات حاوی قهوه، مواد دیورتیک (ادرارزا) هستند؛ به این معنی است که باعث ادرارکردن به‌صورت مکرر می‌شوند. کاهش مصرف قهوه به پیشگیری از عوارض بارداری نیز کمک می‌کند.
به میزان کافی آب بنوشید
به‌طور منظم آب بنوشید تا ظرفیت نگهداری مثانه خود را افزایش دهید. مصرف کم‌تر آب ممکن است راهکاری برای کنترل تکرر ادرار محسوب شود، اما باید بدانید که اگر آب کافی نخورید، جنین شما در خطر قرار خواهد گرفت.
ورزش مناسب
بعضی ورزش‌ها مانند بلند کردن وزنه و حرکات شانه ممکن است باعث نشت ادرار شوند. برای جلوگیری از این اتفاق سعی کنید ورزش‌هایی مانند پیلاتس را انجام دهید که عضلات کف لگنی شما را تقویت می‌کنند.
کاهش وزن اضافی
چاقی ممکن است باعث ضعف عضلات کف لگنی شما شود و به تکرر ادرار کمک کند.
انتخاب رژیم غذایی مناسب
سعی کنید تا جای ممکن از خوراکی‌های ترش و تند استفاده نکنید. این خوراکی‌ها ممکن است مثانه شما را تحریک کنند و تعداد دفعات ادرارکردن را افزایش دهند.
اجتناب از الکل و سیگار کشیدن
الکل ماده‌ای دیورتیک (ادرارزا) است و سیگار کشیدن باعث افزایش خطر تجربه ناتوانی در کنترل ادرار می‌شود.
علل احتمالی دیگر برای تکرر ادرار در بارداری
اگرچه افزایش ادرار کردن در دوران بارداری طبیعی است، اما ممکن است که این عارضه نشانه‌ای از عفونت دستگاه ادراری یا دیابت بارداری باشد که نوعی از دیابت است که در طول بارداری رخ می‌دهد. علائم و نشانه‌های زیر به شما کمک می‌کنند تا متوجه شوید که آیا عفونت دستگاه ادراری دارید یا خیر:
- ادرار کدر
- احساس درد هنگام ادرار کردن
- افزایش احساس ادرار کردن به‌صورت فوری
- سوزش ادرار
- بوی نامطبوع ادرار
بعضی از علائمی که ممکن است نشان از دیابت بارداری داشته باشد، عبارتند از:
- تشنگی غیرمعمول
- تهوع
- خستگی
لطفاً هنگامی که احساس می‌کنید نیاز به ادرارزدایی مکرر دارید، این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. در ارتباط با این عارضه، به‌ویژه اگر با سایر علائم ترکیب شود، باید اطمینان حاصل کنید که دچار عفونت نشده‌اید. پزشک شما می‌تواند ارزیابی کند که آیا میزان ادرارزدایی شما در دوران بارداری طبیعی است یا خیر. مشاوره با دکتر زنان راهکار مناسبی برای حل و مدیریت این موضوع خواهد بود.
