تکرر ادرار بخشی طبیعی از بارداری به‌شمار می‌آید که برای مادران باردار به مساله‌ای آزاردهنده تبدیل می‌شود. زمانی که اولین بار آن را تجربه می‌کنید و متوجه می‌شوید که باردار هستید، می‌تواند جذاب به نظر بیاید؛ اما سپس در طی چند ماه آخر بارداری، تکرر ادرار ناشی از این دوران می‌تواند کمی آزاردهنده باشد؛ زیرا اغلب باعث اختلال خواب شما خواهد شد. در این مقاله در مورد علل مختلف تکرر ادرار در بارداری و نحوه مقابله با آن می‌پردازیم.
تکرر ادرار در دوران بارداری چه زمانی پیش می‌آید؟
تکرر ادارار به این معناست که بیشتر از معمول نیاز به ادرار کردن دارید. این موضوع در دوران بارداری بسیار شایع است. اکثر افراد بین شش و هفت بار در یک دوره ۲۴ ساعته ادرار می‌کنند (اما بین چهار و ده بار ادرار در روز هم معمول است.) تکرر ادرار بیش از هفت بار در روز بین 80 تا 95درصد از زنان را در زمانی از دوران بارداری تحت تاثیر قرار می‌دهد.
تغییرات در ادرار کردن در هر دوره از بارداری متفاوت است. تکرر ادرار در اوایل بارداری بسیار شایع است. به‌طور کلی میزان تکرر ادرار بر اساس دوره مشخصی از بارداری تقسیم می‌شود:
سه ماهه اول بارداری
ممکن است ادرار کردن را بیشتر در دو هفته اول پس از بارداری یا درست در هنگام شروع رشد جنین و نزدیک به زمان اولین پریودی که به دلیل بارداری آن را از دست داده‌اید، تجربه کنید. همراه با حساس شدن سینه‌ها و تهوع صبحگاهی، تکرر ادرار نشانه اولیه بارداری به‌شمار می‌آید و ممکن است شما را به انجام آزمایش بارداری وادار کند. تغییرات هورمونی در ابتدای بارداری باعث افزایش جریان خون و مایع در بدن می‌شوند. علاوه بر این کلیه‌های شما به شدت فعال شده و برای خارج کردن مایعات از بدنتان بیش از حد کار می‌کنند. سه ماهه اول بارداری همچنین باعث رشد رحم و فشار بر مثانه می‌شود.
علاوه بر این با افزایش فشار رحم بر روی مثانه، تکرر ادرار بیشتر شده و شما بیشتر احساس می‌کنید که باید ادرار خود را تخلیه کنید. البته اگر چند هفته اول متوجه افزایشی در دفعات ادرار کردن نشدید، این بدین معنا نیست که مشکلی برای شما وجود دارد. احتمالا تکرر ادرار را بعدا در دوران بارداری احساس خواهید کرد.
سه ماهه دوم بارداری
هرچه بدن شما بیشتر به تغییرات جدید عادت کند، دستگاه ادراری تغییرات را بیشتر ایجاد خواهد کرد. در همین حین، رحم در حال رشد داخل فضای شکمی را بیشتر کرده و فشاری را که از مثانه برمی‌دارد، کاهش می‌دهد. به همین دلیل نیمه دوم بارداری معمولا برای شما وقفه‌ای خوشایند برای مراجعات مکرر به دستشویی خواهد بود.
سومین دوره بارداری
تکرر ادرار معمولا در دوره سوم بارداری دوباره بازمی‌گردد؛ زیرا رحم و نوزاد در حال رشد شما به سمت لگن فرو می‌روند و دوباره بر مثانه فشار می‌آورند.
چه زمانی تکرر ادرار نشان‌دهنده بیماری است؟
تکرار ادرار در طول بارداری اتفاقی معمولی و طبیعی است و در اغلب موارد علتی برای نگرانی محسوب نمی‌شود. با این حال تکرار ادرار گاهی ممکن است نشانه بیماری باشد. در ادامه به بیماری‌ها و شرایطی که باعث تشدید تکرر ادرار می‌شوند، می‌پردازیم:
عفونت مجاری ادراری
تکرر ادرار از علایم عفونت مجاری ادراری (UTI) است. علایم دیگر عفونت ادراری یا همان UTI شامل درد یا احساس سوزش در هنگام ادرارکردن، تمایل به مراجعه دوباره به دستشویی فورا پس از آنکه تازه از دستشویی بازگشته‌اید، وجود خون در ادرار و تب هستند. پزشک از شما خواهد پرسید که آیا علائم عفونت ادراری دارید یا خیر. اگر فکر می‌کنید که ممکن است عفونت داشته باشید، حتما در این زمان با پزشک متخصص زنان مشاوره داشته باشید.
دیابت بارداری
دیابت بارداری نوعی از دیابت است که در طول بارداری ایجاد می‌شود و پس از تولد نوزاد از بین می‌رود. این بیماری زمانی پدید می‌آید که میزان قند خون بیش از حد باشد. افزایش ادرار کردن یکی از علائم دیابت حاملگی است. علایم دیگر شامل تشنگی و خستگی هستند. این علایم عوارض تیپیکال یا همان طبیعی بارداری به‌شمار می‌آیند؛ بنابراین برای شما دشوار است تا تفاوت آن‌ها را تشخیص دهید. به همین دلیل پزشکان به‌طور منظم معمولا بین هفته‌های 24 و 28 بارداری برای دیابت حاملگی آزمایش تجویز می‌کنند.
دلایل دیگر تکرر ادرار می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- مصرف زیاد آب و سایر مایعات
- افزایش وزن زیاد که می‌تواند فشار بیشتری روی مثانه بیاورد
- مصرف مقدار زیاد کافئین
- عوارض جانبی داروها
آیا ادرارزی بیش فراوان در دوران بارداری نشانه مشکل است؟ ادرارزی بیش فراوان ممکن است نشانه عفونت مجاری ادراری (UTI) باشد که شایع‌ترین نوع عفونت باکتریایی در زنان باردار به‌شمار می‌آید. عفونت UTI در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به عفونت کلیه، زایمان زودرس یا هر دو شود. اگر حتی یکی از این علائم را دارید، با پزشک خود تماس بگیرید:
– درد یا سوزش هنگام ادرارکردن
– ادراری که خونی است
– درد پایین شکم یا ناراحتی لگنی
– درد پشت
– احساس نیاز به ادرار کردن حتی زمانی که به تازگی ادرار کرده‌اید یا اگر تنها توانایی تولید چند قطره ادرار در هر بار را دارید
– تب
– ادرار ابری یا بوی نامطبوع
– تهوع (بیش از حالت عادی)
– ناپایداری استرسی که بیشتر از چند قطره باشد
درمان تکرر ادرار بارداری
راهی برای دور زدن تکرر ادرار یا متوقف کردن آن وجود ندارد؛ اما می‌توانید آن را مدیریت کنید. برای این منظور راهکارهای زیر را مدنظر قرار دهید:
مصرف کافی مایعات
اگرچه تشویق به محدود کردن مایعات برای کاهش تکرر ادرار وجود دارد، هیدراسیون و دریافت مایعات در حاملگی بسیار مهم است. شما باید در نظر داشته باشید که از طریق ادرار، مایعات اضافی را از دست می‌دهید؛ بنابراین جایگزینی آن اهمیت دارد. شما باید هر روز حداقل هشت لیوان آب یا به مقدار کافی مایعات مصرف کنید.
مصرف مایعات را قبل خواب محدود کنید
اگر شما مجبور باشید که شب‌ها چندبار به توالت بروید، این موضوع می‌تواند آزاردهنده و خسته‌کننده باشد. بنابراین برای کاهش ادرار در شب می‌توانید با نوشیدن مایعات بیشتر در هنگام صبح و بعد ازظهر به اهداف مصرف مایعات کافی روزانه خود برسید. هنگامی که به وقت خواب نزدیک می‌شود، می‌توانید مایعات کمتری بنوشید. همچنین مهم است که هر روز حداقل ۶۴ اونس یا تقریبا ۲۰۰۰ میلی‌لیتر مایعات مصرف کنید.
کاهش مصرف کافئین
کافئین ماده‌ای دیورتیک یا همان ادرارزا است و باعث دفع آب از بدن شما می‌شود. درنتیجه احتمالا پس از مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین نیازمند ادرار کردن هستید. بنابراین نوشیدن قهوه، چای و نوشابه‌های حاوی کافئین باعث دفع آب از بدن شما می‌شود. به جای آن نوشیدنی‌های بدون کافئین را ترجیح دهید.
وقتی می‌خواهید ادرار کنید، بدن خود را به جلو خم کنید.
این کار می‌تواند به شما کمک کند تا دستگاه ادراری خود را بیشتر تخلیه کنید تا با سرعت کمتری دوباره حس دفع ادرار داشته باشید.
حفظ تناسب اندام و وزن ایده‌آل
با رعایت رژیم غذایی سالم سعی کنید وزن مناسب را در دوران بارداری خود حفظ کنید. وزن بیشتر از حد (علاوه بر وزن رحم و جنین)، فشار بیشتری روی دستگاه ادراری شما وارد خواهد کرد.
جلوگیری از عفونت ادراری
برای جلوگیری از عفونت ادراری، هنگامی که حس ادرار کردن دارید، به دستشویی بروید (ادرار خود را نگه ندارید). سعی کنید زمان ادرار کردن تا آنجا که ممکن است، دستگاه ادراری خود را به‌طور کامل خالی کنید. ناحیه تناسلی خود را تمیز نگه دارید و همیشه از جلو به عقب خود را بشویید.
زمانی که فشار اضافی از طریق عطسه یا خنده وارد شود، عضلات مثانه قادر به حفظ ادرار نیستند. اگر این بارداری اول شما نیست، احتمال دارد ادرار زودتر در دوران بارداری شما نشت کند. ممکن است حتی پس از تولد کودک شما نیز ادامه داشته باشد. برای مقابله با نشت ادرار در صورت فشار:
مطمئن شوید که مایعی که از شما خارج می‌شود، ادرار است. اگر مطمئن نیستید که آیا این مایع ادرار است یا خیر، باید به پزشک خود تلفن کنید. آب شما (مایع آمینوتیک) ممکن است حتی قبل از شکستن، نشت کند؛ به‌ویژه زمانی که به تاریخ تولد نوزاد خود نزدیک می‌شوید. پای خود را گذاشته و یا عضلات لگنی خود را فشار دهید. قبل از سرفه یا عطسه، پای خود را متقاطع کنید یا عضلات لگنی خود را فشار دهید تا با کمک حفظ ادرار، از نشت جلوگیری شود. مثانه خود را بسیار اغو می کنید. مثانه پر بیشتر نشت می‌کند؛ بنابراین سعی کنید آن را هر دو ساعت در طول روز خالی کنید. تمرینات کگل را یاد بگیرید و تمرین کنید. کگل عضلات لگنی را تقویت و تنظیم می‌کند. مطالعات نشان می‌دهند که این تمرینات می‌توانند هنگام تولد و در مورد فزونی و بعد از بارداری مفید باشند. به غذا و نوشیدنی‌هایی که مصرف می‌کنید، توجه داشته باشید؛ برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها می‌توانند مثانه را تحریک کنند. تا حد ممکن از مصرف کافئین، کربناته، میوه‌های ترش و غذاهای تند اجتناب کنید و ببینید که آیا این کار به شما کمک می‌کند یا خیر. لایه نازک یا دستمال زنانه بپوشید یا از پد استفاده کنید. نشست (leak)های غیرمنتظره را با دستمال بهداشتی گرفته شوید. اگر به حفاظت بیشتری نیاز دارید، از زیر لباس‌هایی که برای نشت ساخته شده‌اند، بپوشید. آن‌ها را اغلب تعویض کنید و دریچه دماغ نرمی خودتان را بیشتر خشک نگاه دارید تا از تحریز و عفونت جلوگیری کنید.
جمع‌بندی
تشنج‌های مکرر در دوران بارداری ناراحتی متداولی به‌شمار می‌آیند؛ اما متاسفانه برای پیشگیری از آن‌ها کار زیادی نمی‌توانید انجام دهید. این شرایط ممکن است آزاردهنده و خسته‌کننده باشد؛ اما خوشبختانه برای شما و یا نوزادتان آسیبی به دنبال ندارد. درک بهتر دلیل آن و چگونگی مواجهه با آن می‌تواند به شما کمک کند تا از آن عبور کنید. با کمی دانش و اندکی شانس می‌توانید وقت کمتری را در حمام صرف کنید و بیشتر وقت خود را در لذت بردن از بارداری و آماده‌سازی برای حضور نوزاد خود بگذرانید.
